ਅਫ਼ਗਾਨ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਦਰਦ ਅਤੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਹਾਲਾਤ  

ਮੇਰਾ ਜਨਮ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਮੈਂ ਉੱਥੇ ਮਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ

ਅਫ਼ਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਚੱਲੀ ਆ ਰਹੀ ਅੰਦਰੂਨੀ ਲੜਾਈ ਦੇ ਕਾਰਨ ਅਫਗਨੀਸਤਾਨ ਵਿਚ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਅਲੋਪ ਹੋਣ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੈ । ਪਿਛਲੇ  ਹਫਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਤਾਲਿਬਾਨ ਦੇ ਕਬਜ਼ੇ ਅਤੇ ਅਤਿਵਾਦੀ ਅਤਿਆਚਾਰਾਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਸਿੱਖ ਅਫਿਗਨੀਸਤਾਨ ਦੀ ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਛੱਡ ਰਹੇ ਹਨ। ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ਵਪਾਰਕ ਉਡਾਣਾਂ ਦੁਬਾਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੇ ਹੀ 200 ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਦਾ ਹੀ  ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਸਾਰੇ ਭਾਰਤ ਜਾਣ ਦੀ ਸੋਚ ਰਹੇ ਹਨ ਹਨ। ਇਹ ਕੂਚ ਅਫ਼ਗਾਨ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ 15 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅਮੀਰ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਦੇ ਨੇੜੇ ਜਾਪਦਾ ਹੈ। ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ 1980 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 300,000 ਵਸਨੀਕ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਵਪਾਰ ਅਤੇ ਵਿੱਤੀ ਵਪਾਰ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ। ਦਹਾਕਿਆਂ ਦੇ ਅਤਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਵਿਤਕਰੇ ਕਾਰਨ ਲਗਭਗ ਸਾਰੇ ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ਾ ਨੂੰ ਚੱਲ ਗਏ ਹਨ । ਤਾਲਿਬਾਨ ਦਾ ਆਉਣਾ ਅਤੇ ਇਸਲਾਮਿਕ ਸਟੇਟ ਸਮੂਹ ਦੁਆਰਾ ਹਿੰਸਾ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨੇ ਆਖਰੀ ਸਾਬਤ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਸਿੱਖਾਂ ਲਈ ਇਹ ਜਗ੍ਹਾ ਸੁਰਖਿਅਤ ਨਹੀਂ ਹੈ ।

 ਸ਼ੋਸ਼ਲ ਸਾਈਟ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀਆ ਕੁਝ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਰਿਪੋਟਾਂ ਹਨ ,ਜਿਸ ਵਿਚ ਉੱਥੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਖੁਦ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਬਿਆਨ ਕੀਤਾ ਤੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੀ ਹਾਲਤ ਬਿਆਨ ਕੀਤੀ ਜਿਵੇਂ ,” ਹਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ , ਤਾਲਿਬਾਨ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਮੁਸਲਮਾਨ ਬਣਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਮੌਤ ਲਈ ਤਿਆਰ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ,”, ਹਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਅਗਸਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਿਕਾਸੀ ਫਲਾਈਟ ਰਾਹੀ ਦਿੱਲੀ ਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਪੂਰਬੀ ਸ਼ਹਿਰ ਜਲਾਲਾਬਾਦ ਦੇ 40 ਸਾਲਾ ਵਿਅਕਤੀ ਨੇ ਦਿ ਟੈਲੀਗ੍ਰਾਫ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਸੀ, “ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਧਮਕੀ ਦਿੱਤੀ ਸੀ ਕਿ ਜੇ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਪੈਸੇ ਦੇਣੇ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਤਾਂ ਸਾਡੇ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਅਤੇ ਮਕਾਨਾਂ ਨੂੰ ਢਾਹ ਦੇਣਗੇ ।” ਤਾਲਿਬਾਨ ਦੇ ਕਬਜ਼ੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ  ਜੇਹਾਦੀਆਂ ਦੇ ਅਤਿਆਚਾਰਾਂ ਤੋਂ ਬਚਦੇ ਹੋਏ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ਸਿੱਖ ਨਿਵਾਸ  ਵਿਚ ਸਿਰਫ 200 ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਬਾਰੇ ਕਿਆਸ ਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਿੱਖ ਅਫਗਾਨ ਤੋਂ ਚਲੇ ਜਾਣ ਦੀ ਸੋਚ ਰਹੇ ਹਨ।ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਕ ਹੋਰ  ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਤਾਲਿਬਾਨ ਦੇ ਜਲਾਲਾਬਾਦ ਉੱਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ, ਦੋ ਆਦਮੀ ਮੇਰੀ ਦੁਕਾਨ ਤੇ ਆਏ ਅਤੇ ਮੈਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਜੜ੍ਹੀ ਬੂਟੀਆਂ ਵੇਚਣਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਕਾਰੋਬਾਰ ਸਿਰਫ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦਾ ਹੈ।” “ਫਿਰ, ਉਹ ਵਧੇਰੇ ਭਰੋਸੇਮੰਦ ਹੋ ਗਏ, ਮੇਰੀ ਦੁਕਾਨ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਏ ਅਤੇ ਪੈਸੇ ਚੋਰੀ ਕੀਤੇ. 14 ਅਗਸਤ ਦੀ ਰਾਤ ਨੂੰ, ਮੈਨੂੰ ਇੱਕ ਹੋਰ ਜਾਨ ਤੋਂ ਮਾਰਨ ਦੀ ਧਮਕੀ ਮਿਲੀ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਅਸੀਂ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਵਿੱਚ ਛੱਡਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ, ਤੇ ਇੱਕ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਦੇਸ਼  ਜਾਣ ਦਾ ਮਨ ਬਣਾ ਲਿਆ।”

ਵਪਾਰਕ ਉਡਾਣਾਂ ਦੇ ਮੁਅੱਤਲ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਫਸੇ ਸਿਰਫ 212 ਅਫਗਾਨ ਸਿੱਖ ਹੁਣ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਗਏ ਹਨ। ਇਹ 1990 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੀ ਹਫੜਾ -ਦਫੜੀ ਸੀ ਜੋ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੇ ਸਿੱਖਾਂ ਲਈ ਮਾਰੂ ਮੋੜ ਸਾਬਤ ਹੋਈ। ਇਸਲਾਮਿਕ ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਮੁਜਾਹਿਦੀਨ ਅਤੇ ਫਿਰ ਤਾਲਿਬਾਨ ਦੋਵਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖ ਕਾਰੋਬਾਰਾਂ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਮੰਦਰਾਂ ਨੂੰ ਲੁੱਟਿਆ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇਹ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਿ ਸਿੱਖ ਇਸਲਾਮ ਦੇ ਦੁਸ਼ਮਣ ਹਨ, ਸਿਰਫ 1992 ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੂ ਕੱਟੜਪੰਥੀਆਂ ਦੁਆਰਾ  ਗੁਆਢੀਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬਾਬਰੀ ਮਸਜਿਦ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੋਰ ਹਿੰਸਕ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਕਰ ਗਏ - ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਮੁਜਾਹਿਦੀਨ ਨੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਹਿੰਦੂਆਂ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਲੁੱਟਿਆ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਕੱਲੇ 1992 ਵਿੱਚ 65,000 ਸਿੱਖ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਆ ਗਏ ਸਨ।ਮਾਰਚ 2020 ਵਿੱਚ 25 ਅਫਗਾਨ ਸਿੱਖ ਮਾਰੇ ਗਏ।  ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਸਮਰਥਨ ਵਾਲੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਅਸ਼ਰਫ ਗਨੀ ਨੇ 2014 ਵਿੱਚ ਸੱਤਾ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਘਟਦੀ ਸਿੱਖ ਆਬਾਦੀ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਪਰ ਉਹ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੂੰ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਅੱਤਵਾਦੀ ਹਮਲਿਆਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇਸਲਾਮਿਕ ਸਟੇਟ-ਖੁਰਾਸਾਨ ਪ੍ਰਾਂਤ (ਕਾਬੁਲ ਦੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਉੱਤੇ ਹਮਲੇ) ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਵਿੱਚ ਅਸਮਰੱਥ ਰਹੇ। ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੇ ਗੱਠਜੋੜ ਦੇ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ਪਿੱਛੇ ਹਟਣ ਨਾਲ ਨਾ ਸਿਰਫ ਤਾਲਿਬਾਨ ਸੱਤਾ ਵਿੱਚ ਪਰਤਿਆ ਹੈ , ਬਲਕਿ, ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਹੋਰ ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਸਮੂਹਾਂ ਵਿੱਚ ਪੁਨਰ ਉਥਾਨ ਹੋਇਆ ਹੈ ਜੋ ਆਈਐਸਆਈਐਸ-ਕੇ ਵਰਗੇ ਅਫਗਾਨ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ ।

 38 ਸਾਲਾ ਨਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਖਾਲਸਾ ਨੂੰ 2019 ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਇਕਲੌਤਾ ਸਿੱਖ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਦਿੱਖ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸੀ, ਪਰ ਉਹ ਵੀ ਅਗਸਤ ਵਿੱਚ ਚਲਾ ਗਿਆ ਸੀ । ਖਾਲਸਾ ਦੇ ਦਿੱਲੀ ਪਹੁੰਚਣ 'ਤੇ ਅੱਥਰੂ ਵਹਾਉਣ ਦੀ ਫੁਟੇਜ ਵਾਇਰਲ ਹੋਈ ਸੀ। “ਸਿੱਖਾਂ ਲਈ, ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਹੁਣ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਸਾਡੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਕੋਈ ਸਰਕਾਰ ਨਹੀਂ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਹੈ, ਮੈਨੂੰ ਆਈਐਸਆਈਐਸ-ਕੇ ਤੋਂ ਲਗਾਤਾਰ ਜਾਨੋਂ ਮਾਰਨ ਦੀਆਂ ਧਮਕੀਆਂ ਮਿਲਣੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈਆਂ ਅਤੇ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਅਜੇ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੱਤਰ ਹਨ, ਮੈਨੂੰ ਅਜੇ ਵੀ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਸਾਨੂੰ ਕਿਉਂ ਮਾਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ।ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਵਜੋਂ ਆਪਣੀ ਪਿਛਲੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਦੂਰ, ਹੁਣ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੁਬਾਰਾ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਭਾਰਤ ਨੇ ਅਫਗਾਨ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਅਸਥਾਈ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਹੈ, ਨਵੇਂ ਆਉਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵਿੱਤੀ ਜਾਂ ਡਾਕਟਰੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦੀ। ਖਾਲਸਾ ਏਡ, ਸਿੱਖ ਐਨਜੀਓ, ਇਸ ਸਮੇਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਨਵੀਨਤਮ ਆਉਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਸਪਾਂਸਰ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਗਲੋਬਲ ਸਿੱਖ ਡਾਇਸਪੋਰਾ ਦੇ ਦਾਨ ਸੰਗਠਨ ਨੂੰ ਕੁਝ ਅਫਗਾਨ ਸਿੱਖਾਂ ਲਈ ਫਲੈਟ ਕਿਰਾਏ ਤੇ ਲੈਣ, ਕਰਿਆਨੇ ਦੀ ਖਰੀਦਦਾਰੀ ਕਰਨ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਕਰਵਾਉਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਪਰ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਗੰਭੀਰ ਹਨ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਅਫਗਾਨ ਸਿੱਖ ਯੂਰਪ ਜਾਂ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿੱਚ ਨਵੀਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਸੁਪਨੇ ਦੇਖਦੇ ਹਨ। ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਪੱਛਮੀ ਇਲਾਕੇ ਕਰੋਲ ਬਾਗ ਦੇ ਗੱਫ਼ਰ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਸਮਝਣਾ ਸੌਖਾ ਹੈ ਕਿ ਦੁਕਾਨ ਦੇ ਬਾਅਦ ਅਫਗਾਨ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਦੁਕਾਨ ਦੇ ਸੇਵਕ ਸੂਰਜ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਮੋਬਾਈਲ ਫ਼ੋਨ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕਿਉਂ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ, ਆਪਣਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਅਤੇ ਆਪਣਾ ਘਰ ਛੱਡਿਆ ਤਾਂ ਮੈਂ ਸਭ ਕੁਝ ਗੁਆ ਦਿੱਤਾ. ਪਰ, ਇਸ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕੀ ਹੈ - ਤੁਹਾਡਾ ਪੈਸਾ ਜਾਂ ਤੁਹਾਡੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ? 26 ਸਾਲਾ ਜਸਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ, ਖਾਲਸਾ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਪੁੱਛਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਕਾਬੁਲ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਪਿਛਲੀ ਮਹੀਨਾਵਾਰ ਆਮਦਨੀ ਦਾ ਲਗਭਗ ਦਸਵਾਂ ਹਿੱਸਾ ਕਮਾਉਂਦਾ ਹੈ।”ਸ੍ਰੀ ਖਾਲਸਾ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਇਹ ਸਾਡੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦਾ ਅੰਤ ਹੈ। ਮੈਂ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹਾਂ, ਮੇਰਾ ਜਨਮ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਮੈਂ ਉੱਥੇ ਮਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ. ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਮੈਂ ਇੱਥੇ ਹਰ ਸਕਿੰਟ ਮਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ, ਅਫ਼ਗ਼ਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਾਂ ਨਾਲ ਮੁੱਢ ਤੋਂ ਹੀ ਵਿਤਕਰਾ ਹੁੰਦਾ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ । ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਉਣਾ ਸਿੱਖ ਸੰਗਤ ਉੱਤੇ ਗੋਲੀਆਂ ਚਲਾਉਣੀਆਂ  ਇਹ ਸਭ ਕੁਝ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿਚ ਕਾਫੀ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਚੱਲਿਆ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ ਪਰ ਫੇਰ ਵੀ ਉਹ ਇਹ ਸਭ ਕੁਝ ਸਹਾਰਦੇ ਹੋਏ  ਅਫ਼ਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਰਹੇ ਸਨ। ਪਰ ਜਦੋਂ ਤਾਲਿਬਾਨ ਨੇ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਉਤੇ ਆਪਣਾ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ ਤਾਂ ਇਹ ਸਥਿਤੀ ਹੋਰ ਵੀ ਨਾਜ਼ੁਕ ਬਣ ਗਈ  ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਅਫ਼ਗਾਨਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਘਰ ਬਾਰ ਛੱਡ ਕੇ ਇੱਧਰ ਉੱਧਰ ਜਾਣਾ ਪਿਆ । ਹਾਲਾਤ ਹੁਣ ਵੀ ਅਫ਼ਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਾਂ ਲਈ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਹਨ ਇਸ ਸਮੇਂ ਜੋ ਸਥਿਤੀ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿਚ ਹੈ  ਉਸ ਤੋਂ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਇੱਕ ਮੁੱਠ ਹੋ ਕੇ ਅਫ਼ਗਾਨ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਸਾਥ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੀ ਤਾਂ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿਚੋਂ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ  ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ.

ਸਰਬਜੀਤ ਕੌਰ ਸਰਬ