ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਦੀਆਂ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਦਾ ਢੰਗ ਤਰੀਕਾ: ਏਆਈਐਸਐਸਐਫ ਦੇ ਕਾਰਕੁਨ ਵਿਰਸਾ ਸਿੰਘ ਵਲਟੋਹਾ ਵੱਲੋਂ ਦਿਲਚਸਪ ਵੇਰਵੇ

ਵਿਰਸਾ ਸਿੰਘ ਵਲਟੋਹਾ ਦਾ ਇਕਬਾਲੀਆ ਬਿਆਨ..

ਸਾਕਾ ਨੀਲਾ ਤਾਰਾ ਤੋਂ ਇੱਕ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਵੀ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਕੰਪਲੈਕਸ ਵਿੱਚ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਦੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੇ ਢੰਗ-ਤਰੀਕੇ ਬਾਰੇ ਸ਼ੰਕੇ ਬਰਕਰਾਰ ਹਨ। ਵਿਰਸਾ ਸਿੰਘ ਵਲਟੋਹਾ, ਜੋ ਕਿ ਹੁਣ ਹਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚ ਹੈ, ਇੱਕ ਏਆਈਐਸਐਸਐਫ ਕਾਰਕੁਨ ਦੇ ਇਕਬਾਲੀਆ ਬਿਆਨਾਂ ਤੋਂ ਦਿਲਚਸਪ ਵੇਰਵੇ ਉਪਲਬਧ ਹੋਏ ਹਨ।

 ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਕੰਪਲੈਕਸ ਤੋਂ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਦੇ ਕੱਟੜਪੰਥੀਆਂ ਦੇ ਜਥੇ ਨੂੰ ਫੌਜ ਵੱਲੋਂ ਭਜਾਉਣ ਦੇ ਇੱਕ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਵੀ, ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਅਤਿਵਾਦ ਦਾ ਅਸਲ ਮਕੈਨਿਕ ਘੱਟ ਜਾਂ ਘੱਟ ਸਲੇਟੀ ਖੇਤਰ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਹਰ ਥੋੜ੍ਹੇ ਜਿਹੇ ਤੱਥ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕਥਾਵਾਂ ਹਨ ਅਤੇ ਹਰ ਦਾਅਵੇ ਲਈ ਕਈ ਬੇਦਾਅਵਾ ਹਨ। ਪਰ ਹੁਣ ਖੁਫੀਆ ਏਜੰਸੀਆਂ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਕੁਝ ਹੱਦ ਤੱਕ ਹੱਲ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਹ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਅਤੇ ਹੋਰ ਥਾਵਾਂ ਤੋਂ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸ਼ੱਕੀਆਂ ਵਲੋਂ "ਇਕਬਾਲੀਆ ਬਿਆਨਾਂ" ਦੀ ਲੰਮੀ ਸੂਚੀ 'ਤੇ ਅਧਿਐਨ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਕੱਟੜਪੰਥੀਆਂ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰੇਰਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵਰਤੀ ਗਈ ਰਣਨੀਤੀ ਨੂੰ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।

 ਇਸ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮੁੱਖ "ਇਕਬਾਲੀਆ ਬਿਆਨ" ਵਿਰਸਾ ਸਿੰਘ ਵਲਟੋਹਾ ਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਤਲ, ਲੁੱਟ-ਖੋਹ ਅਤੇ ਅੱਤਵਾਦ ਦੀਆਂ ਕਈ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਲੋੜੀਂਦਾ ਸੀ। ਮੁੱਖ ਪੱਤਰ ਪ੍ਰੇਰਕ ਰਾਜੂ ਸੰਥਾਨਮ ਨੇ ਆਪਣੀ ਪੁੱਛਗਿੱਛ ਦੀ 63 ਪੰਨਿਆਂ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਦੀ ਕਾਪੀ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਇਹ ਕਹਾਣੀ ਦਰਜ ਕੀਤੀ।

ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਸਿਪਾਹੀਆਂ, ਗ੍ਰੰਥੀਆਂ, ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਅਤੇ ਖੋਜੀਆਂ ਨੇ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਕੱਟੜਪੰਥੀਆਂ ਦੇ ਦਿਮਾਗ ਦੀ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਰਸਾਇਣ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਫਿਰ ਵੀ ਕੋਈ ਵੀ ਇਹ ਦੱਸਣ ਦੇ ਯੋਗ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਬਿਲਕੁਲ ਸਾਧਾਰਨ ਨੌਜਵਾਨ ਨੂੰ ਇੱਕ ਅੱਤਵਾਦੀ ਜਾਂ ਗੁਰੀਲਾ ਵਿੱਚ ਕੀ ਬਦਲਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅਪ੍ਰਾਪਤ ਕਾਰਨ ਲਈ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਕੁਰਬਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੈ, ਜਿਸ ਬਾਰੇ ਉਹ ਬਹੁਤਾ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦਾ ਹੈ।

ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਅੱਤਵਾਦੀ ਬਾਰੇ ਵੀ ਇਹ ਗੱਲ ਸੱਚ ਹੈ। ਸੈਂਕੜੇ ਸ਼ੱਕੀ ਸਿੱਖ ਕੱਟੜਪੰਥੀਆਂ, ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤੇ, ਮਰੇ ਜਾਂ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਰਿਕਾਰਡਾਂ ਨੂੰ ਸਕੈਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਭਾਰਤੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੈਟਵਰਕ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਸਾਬਕਾ ਫੌਜੀਆਂ ਨੇ ਅਜੇ ਤੱਕ ਇਸ ਸਵਾਲ ਦਾ ਕੋਈ ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਜਵਾਬ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਪਰ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੌਰਾਨ ਇਕੱਠੀ ਕੀਤੀ "ਇਕਬਾਲੀਆ ਬਿਆਨਾਂ" ਦੀ ਲੰਮੀ ਸੂਚੀ ਦੁਆਰਾ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਭੰਡਾਰ ਰੱਖਿਆ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਵਿਰਸਾ ਸਿੰਘ ਵਲਟੋਹਾ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

 23 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ, ਵਿਰਸਾ ਸਿੰਘ, ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਦੇ ਮੁੱਖ ਹਿੱਟ ਬੰਦਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦਿੱਲੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਆਗੂ ਹਰਬੰਸ ਸਿੰਘ ਮਨਚੰਦਾ ਦੇ ਕਤਲ, ਬੰਬ ਧਮਾਕਿਆਂ ਅਤੇ ਡਕੈਤੀਆਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਬੰਦ ਦਾ ਇੱਕ ਖਾਸ ਨੁਮਾਇੰਦਾ ਹੈ।

ਜੋ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅੱਤਵਾਦੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਨਿਵਾਸ ਦੇ ਉੱਪਰ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨਾ ਸਿੱਖਦੇ ਹਨ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਨਾਲ ਲੱਗਦੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ ਵਲਟੋਹਾ ਦੇ ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਕਿਸਾਨ ਸੋਹਣ ਸਿੰਘ ਦੇ ਛੇ ਪੁੱਤਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਉਹ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ-ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ-ਤਰਨਤਾਰਨ-ਪੱਟੀ ਵਿੱਚੋਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੋਂ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਰੰਗਰੂਟਾਂ ਦਾ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਮਿਲਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਬੀਤੀ ਜੂਨ ਵਿੱਚ ਸਾਕਾ ਨੀਲਾ ਤਾਰਾ ਦੌਰਾਨ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਕੰਪਲੈਕਸ ਤੋਂ ਫੌਜ ਨੇ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤਾ ਸੀ।

ਇਸ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਧ, ਉਸ ਦੀ ਅਜਿਹੀ ਪਰਵਰਿਸ਼ ਸੀ ਜੋ ਉਤਸੁਕਤਾ ਨਾਲ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਬੰਦਿਆਂ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕ ਬਣਤਰ ਵਿੱਚ ਚਲੀ ਗਈ ਸੀ। ਆਪਣੀ ਹਾਇਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਪਹਿਲੀ ਡਵੀਜ਼ਨ ਵਿੱਚ ਪਾਸ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਬੀੜ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੰਥੀ ਵਜੋਂ ਸਿਖਲਾਈ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਪਰ ਉਹ ਜਲਦੀ ਹੀ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਮਾਰਗ ਤੋਂ ਭਟਕ ਗਿਆ।

 ਬੀ.ਏ. ਪਹਿਲੇ ਸਾਲ ਦੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆ, ਜੋ ਉਸਨੇ 1981 ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੀ ਸੀ, ਉਹ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਪਾਸ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਿਆ ਅਤੇ ਫਿਰ ਉਸੇ ਸਾਲ ਸਤੰਬਰ ਵਿੱਚ ਪੂਰਕ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਵਿੱਚ ਫੇਲ ਹੋ ਗਿਆ। ਨਿਰਾਸ਼ ਹੋ ਕੇ ਉਹ ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ (ਮਾਰਕਸਵਾਦੀ) ਦੀ ਸਟੂਡੈਂਟਸ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਿਆ। ਪਰ, ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਦੀ ਲਹਿਰ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਫੈਲਣ ਲੱਗੀ, ਉਸਨੇ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਸਿੱਖ ਸਟੂਡੈਂਟਸ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ (ਏ.ਆਈ.ਐਸ.ਐਸ.ਐਫ.) ਵੱਲ ਵਫ਼ਾਦਾਰੀ ਬਦਲ ਲਈ।

ਬਹੁਤ ਜਲਦੀ ਉਹ ਏ.ਆਈ.ਐੱਸ.ਐੱਸ.ਐੱਫ. ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਅਮਰੀਕ ਸਿੰਘ ਦੇ ਚਚੇਰੇ ਭਰਾ ਕੇਵਲ ਸਿੰਘ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆ ਗਿਆ ਜੋ ਉਸਨੂੰ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਲੈ ਗਿਆ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਉਹ ਇਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਦੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਪਾਸ ਕਰਨ ਵਿਚ ਅਸਫਲ ਰਿਹਾ। ਜੋ ਕੁਝ ਹੋਇਆ ਉਹ ਲਗਭਗ ਪੂਰਵ-ਨਿਰਧਾਰਤ ਸੀ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਵਿਰਸਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੁੱਛ-ਪੜਤਾਲ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ:

"ਜਦੋਂ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਖਾਲੀ ਸਮਾਂ ਸੀ, ਮੈਂ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ AISSF ਦਫਤਰ ਜਾਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਉੱਥੇ ਆਪਣੀ ਮਰਜ਼ੀ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।" ਇਹ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਸੀ ਜਦੋਂ ਉਸਨੇ ਅੱਤਵਾਦ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਬਪਤਿਸਮਾ (ਧਾਰਨ) ਲਿਆ ਸੀ। ਵਲਟੋਹਾ ਨੇ ਦਸਿਆ ਕਿ ਨਵੰਬਰ, 1982 ਵਿੱਚ ਏਆਈਐਸਐਸਐਫ ਦੇ ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ ਹਰਮਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਿੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਹਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਅਜਨਾਲਾ ਦੇ ਘਰ ਬੰਬ ਸੁੱਟਣ ਵਾਲੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਉਹ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਇਆ ਤੇ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਵਾਰਤਾਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ: “ਰਾਤ 8 ਵਜੇ ਦੇ ਕਰੀਬ ਹਰਮਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ ਅਤੇ ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਮਹਿਤਾ ਨੇ ਅਕਾਲ ਰੈਸਟ ਹਾਊਸ ਤੋਂ ਸਾਨੂੰ ਦੋ ਹੈਂਡ-ਗ੍ਰੇਨੇਡ ਦਿੱਤੇ।

ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਾਗਜ਼ ਦੇ ਥੈਲੇ ਵਿਚ ਕੇਲਿਆਂ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਰੱਖਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਅਨੋਖ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਮੈਂ ਇਹ ਬੈਗ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਚੁੱਕਿਆ.... ਸਾਨੂੰ ਅਜਨਾਲਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਬਣਿਆ ਘਰ ਮਿਲਿਆ। ਅਨੋਖ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਮੈਂ ਆਪਣੀਆਂ ਜੁੱਤੀਆਂ ਅਤੇ ਟਰਾਊਜ਼ਰ ਉਤਾਰ ਦਿੱਤੇ। ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਅਨੋਖ ਸਿੰਘ ਦੀ ਜੁੱਤੀ ਅਤੇ ਪੈਂਟ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਫੜੀ ਹੋਈ ਸੀ ਤਾਂ ਕੁਝ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਜਾ ਕੇ ਉਸ ਨੇ ਅਜਨਾਲਾ ਦੇ ਘਰ 'ਤੇ ਦੋ ਗ੍ਰਨੇਡ ਸੁੱਟੇ।

ਅਸੀਂ ਦੋਵੇਂ ਉਥੋਂ ਅੱਧਾ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੌੜ ਕੇ ਇੱਕ ਨਹਿਰ ਪਾਰ ਕੀਤੀ।” ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਾਪਸ ਆਉਂਦਿਆਂ, “ਅਸੀਂ ਅਕਾਲ ਰੈਸਟ ਹਾਊਸ ਵਿੱਚ ਹਰਮਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ ਅਤੇ ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਮਹਿਤਾ ਨੂੰ ਮਿਲੇ। ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਕੱਪੜੇ ਹਰਮਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ ਦੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨਾਲ ਬਦਲ ਕੇ ਆਪਣੇ ਕਾਲਜ ਜਾਣ ਲਈ ਚਲਾ ਗਿਆ।

ਇੱਕ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਉਸਨੇ ਛਾਪੇਮਾਰੀ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਯੋਗਤਾ ਸਾਬਤ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਤਾਂ ਉਹ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਹਿੱਟ ਸਕੁਐਡ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਿਯਮਤ ਭਾਗੀਦਾਰ ਬਣ ਗਿਆ। ਪਰ 5 ਮਾਰਚ 1983 ਨੂੰ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਪਾਲਿਕਾ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿਖੇ ਬੰਬ ਧਮਾਕਿਆਂ ਨਾਲ ਉਸ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਨਵਾਂ ਮੋੜ ਆਇਆ। ਵਿਰਸਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਛਾਪੇਮਾਰੀ ਵਿਚ ਸਰਗਰਮੀ ਨਾਲ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਸੀ।

ਜਲਦੀ ਹੀ ਹਰਮਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਸ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਕੇਸ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਝੂਠ ਸੀ ਪਰ ਵਿਰਸਾ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਕਾਫੀ ਚੰਗਾ ਸੀ। ਉਹ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ,“ਮੈਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਧਮਾਕਿਆਂ ਦੀਆਂ ਖਬਰਾਂ ਵਿਚ ਮੇਰੇ ਨਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਨਹੀਂ ਮਿਲਿਆ।

ਹਾਲਾਂਕਿ, ਮੈਂ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ ਦੇ ਡਰੋਂ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਕੰਪਲੈਕਸ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।" ਜਿਸਨੇ ਇੱਕ ਸਾਧਾਰਨ ਕਾਲਜ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਤੋਂ ਕਾਨੂੰਨ ਤੋਂ ਛੁਪੇ ਇੱਕ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੇ ਭਗੌੜੇ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਹੋ ਗਿਆ। ਜੁਲਾਈ 1983 ਵਿੱਚ ਉਹ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਸਰਾਏ ਦੇ ਕਮਰੇ ਨੰਬਰ 20 ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਲੱਗ ਪਿਆ। ਤਿੰਨ ਮਹੀਨੇ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰਸਮੀ ਤੌਰ 'ਤੇ AISSF ਦਾ ਦਫ਼ਤਰ ਸਕੱਤਰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।

ਉਹ ਜਲਦੀ ਹੀ ਏਆਈਐਸਐਸਐਫ ਦੀ ਲੜੀ ਵਿੱਚ ਸੰਧੂ ਅਤੇ ਹੋਰਾਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸਪਾਤਰ ਬਣ ਗਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਦਫਤਰ ਸਕੱਤਰ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ, ਉਹ ਸੰਗਠਨ ਦੇ ਅੰਦਰ ਵਾਪਰਨ ਵਾਲੀ ਹਰ ਚੀਜ਼ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਸਨ।

ਇਹ ਮੰਨਦੇ ਹੋਏ ਕਿ ਪੁਲਿਸ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੀ ਤਫ਼ਤੀਸ਼ ਦੁਆਰਾ ਉਸਦੀ ਪੁੱਛਗਿੱਛ ਦੇ ਵੇਰਵੇ ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਨਾਲ ਦਰਜ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ, ਉਸਨੂੰ ਚੰਗੀ ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਜਾਪਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਅੱਤਵਾਦ ਦੇ ਤਿੰਨ ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੋੜਾਂ ਨੂੰ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਯਾਦ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਉਹ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਖੁਦ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਸੀ। ਇੱਥੇ ਕੁਝ ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੁੱਛ-ਪੜਤਾਲ ਰਿਪੋਰਟ ਤੋਂ ਸਿੱਧਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ "ਚੋਟੀ ਦੇ ਰਾਜ਼" ਵਜੋਂ ਚਿੰਨ੍ਹਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ:

ਐਚ.ਐਸ. ਮਨਚੰਦਾ ਦਾ ਕਤਲ: "ਏ.ਆਈ.ਐਸ.ਐਸ.ਐਫ 'ਤੇ 19.3.84 ਨੂੰ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਦਿੱਲੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ (ਡੀਜੀਪੀਸੀ) ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਹਰਬੰਸ ਸਿੰਘ ਮਨਚੰਦਾ ਨੇ ਪ੍ਰੈਸ ਬਿਆਨ ਜਾਰੀ ਕਰਕੇ ਇਸ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਸੰਤ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਖਾਲੀ ਕਰਨ ਲਈ ਵੀ ਕਿਹਾ... ਹਰਮਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ ਨੇ ਅਮਰਜੀਤ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਿੰਘ ਚਾਵਲਾ, ਮੁੱਖ ਜਥੇਬੰਦਕ ਸਕੱਤਰ, ਏ.ਆਈ.ਐੱਸ.ਐੱਸ.ਐੱਫ., ਅਤੇ ਮੈਂ ਇਸ ਕਾਰਜ ਲਈ ਤਤਪਰ ਰਹਿਣ।

"ਇੱਕ ਦੋ ਦਿਨ ਬਾਅਦ ਹਰਮਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ ਅਤੇ ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਮਹਿਤਾ ਚਾਵਲਾ, ਗੁਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਭੋਲਾ ਅਤੇ ਮੈਨੂੰ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਸਰਾਏ ਦੇ ਇੱਕ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਲੈ ਗਏ। ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਇੱਕ .455 ਬੋਰ ਦਾ ਰਿਵਾਲਵਰ ਅਤੇ 19 ਗੋਲੀਆਂ ਸਨ। ਭੋਲਾ ਕੋਲ ਇੱਕ .30 ਬੋਰ ਦਾ ਪਿਸਤੌਲ ਸੀ। 

 ਇਹ ਸੁਝਾਅ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਭੋਲਾ ਅਤੇ ਚਾਵਲਾ ਨੂੰ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਇਸ ਕਾਰਵਾਈ ਲਈ ਇੱਕ ਵਾਹਨ ਚੋਰੀ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ .... ਚਾਵਲਾ ਨੇ ਕਾਰ ਚਲਾਈ. ਅਸੀਂ ਸਵੇਰੇ 8 ਵਜੇ ਦੇ ਕਰੀਬ ਮਨਚੰਦਾ (ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ) ਦੇ ਘਰ ਪਹੁੰਚੇ, ਅਸੀਂ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਮਨਚੰਦਾ ਆਪਣੇ ਘਰ ਵਾਪਸ ਆ ਰਿਹਾ ਸੀ ਅਤੇ ਫਿਰ ਇੱਕ ਕਾਰ ਵਿੱਚ ਬਾਹਰ ਆ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਅਸੀਂ ਕਾਰ ਦਾ ਪਿੱਛਾ ਕੀਤਾ।

ਮਨਚੰਦਾ ਦੀ ਕਾਰ ਵਿੱਚ ਪੰਜ-ਛੇ ਵਿਅਕਤੀ ਬੈਠੇ ਸਨ... ਚਾਵਲਾ ਨੇ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਲਾਲ ਬੱਤੀ 'ਤੇ ਮੌਕਾ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਕਾਰ ਰੁਕਣੀ ਪਵੇਗੀ... ਜਦੋਂ ਮਨਚੰਦਾ ਦੀ ਕਾਰ ਤਿਲਕ ਪੁਲ ਨੇੜੇ ਲਾਲ ਬੱਤੀ 'ਤੇ ਰੁਕੀ ਤਾਂ ਚਾਵਲਾ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ। ਮੈਂ ਅਤੇ ਭੋਲਾ ਹੇਠਾਂ ਉਤਰਨ ਲਈ ਅਸੀਂ ਇੰਨੀ ਜਲਦੀ ਕੀਤੀ ਤੇ ਅਸੀਂ ਦੋਵੇਂ ਮਨਚੰਦਾ ਦੀ ਕਾਰ ਵੱਲ ਭੱਜੇ ਪਰ ਲਾਈਟ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਹਰੀ ਸੀ ਅਤੇ ਮਨਚੰਦਾ ਦੀ ਕਾਰ ਸਟਾਰਟ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਸੀ।

ਮਨਚੰਦਾ ਦੀ ਲਾਸ਼ ਸੀਸਗੰਜ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੇ ਬਾਹਰ ਮਿਲਣੀ..

ਮੈਂ ਭੋਲੇ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਆਉਣ ਲਈ ਰੌਲਾ ਪਾਇਆ ਪਰ ਉਸ ਨੇ ਮੇਰੀ ਇੱਕ ਨਾ ਸੁਣੀ। ਉਸਨੇ ਗੋਲੀਬਾਰੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਉਸ ਨੇ 6-7 ਗੋਲੀਆਂ ਚਲਾਈਆਂ। ਇਸੇ ਦੌਰਾਨ ਮੈਂ ਵੀ ਮਨਚੰਦਾ ਦੀ ਕਾਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ। ਮੈਂ ਦੂਜੇ ਪਾਸਿਓਂ ਛੇ ਗੋਲੀਆਂ ਚਲਾਈਆਂ। ਭੋਲੇ ਨੇ ਆਪਣੇ ਖਾਲੀ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਦੀ ਥਾਂ ਨਵਾਂ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਲੈ ਲਿਆ ਅਤੇ ਹੋਰ ਗੋਲੀਆਂ ਚਲਾ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਕੁੱਲ ਮਿਲਾ ਕੇ ਭੋਲੇ ਨੇ 13-14 ਗੋਲੀਆਂ ਚਲਾਈਆਂ ਹੋਣਗੀਆਂ।

ਦੁਪਹਿਰ 12 ਵਜੇ ਦੇ ਕਰੀਬ ਸੀ, ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਕਾਰ ਵੱਲ ਭੱਜੇ, ਮਨਚੰਦਾ ਦੇ ਬਾਡੀਗਾਰਡ ਨੇ 9-10 ਗੋਲੀਆਂ ਚਲਾਈਆਂ ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਾਨੂੰ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਲੱਗੀ। ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਕਾਰ ਵਿਚ ਚੜ੍ਹ ਗਏ ਜਿਸ ਨੂੰ ਚਾਵਲਾ ਨੇ ਸਟਾਰਟ ਪੋਜ਼ੀਸ਼ਨ ਵਿਚ ਰੱਖਿਆ। ਉਸਨੇ ਸਾਨੂੰ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਦੇ ਨੇੜੇ ਤੋਂ ਭਜਾ ਦਿੱਤਾ। ਮੈਨੂੰ ਇੰਡੀਆ ਗੇਟ ਦੇ ਕੋਲ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਚਾਵਲਾ ਭੋਲੇ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਭੱਜ ਗਿਆ। ਮੈਂ ਥ੍ਰੀ-ਵ੍ਹੀਲਰ ਫੜਿਆ ਅਤੇ ਨਾਨਕਸਰ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ।

 29.3.84 ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਸਵੇਰੇ 9 ਵਜੇ ਦੀ ਰੇਲਗੱਡੀ ਫੜੀ ਅਤੇ ਸ਼ਾਮ 7 ਵਜੇ ਦੇ ਕਰੀਬ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਪਹੁੰਚੇ। ਸੰਧੂ ਅਤੇ ਮਹਿਤਾ ਸਾਨੂੰ ਭਾਈ ਅਮਰੀਕ ਸਿੰਘ ਕੋਲ ਲੈ ਗਏ ਜੋ ਬਦਲੇ ਵਿਚ ਸਾਨੂੰ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਵਿਖੇ ਸੰਤ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲਿਆਂ ਕੋਲ ਲੈ ਗਏ ਜਿੱਥੇ ਕੁਝ ਭੀੜ ਸੀ।ਅਸੀਂ ਭੀੜ ਦੇ ਘਟ ਹੋਣ ਲਈ ਲਗਭਗ ਇੱਕ ਘੰਟੇ ਤੱਕ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਕੀਤਾ। ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਨੇ ਇਸ ਕੰਮ 'ਤੇ ਆਪਣੀ ਖੁਸ਼ੀ ਜ਼ਾਹਰ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਟਿੱਪਣੀ ਕੀਤੀ ਕਿ ਉਸਨੇ ਮੇਰੀ ਪਹਿਲੀ ਗਲਤੀ (ਮੇਰੇ ਪਿਆਰੇ ਨੂੰ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਕੰਪਲੈਕਸ ਬੁਲਾਉਣ ਦੀ) ਲਈ ਮੈਨੂੰ ਮੁਆਫ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।"

ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਕੰਪਲੈਕਸ ਵਿਖੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਵੰਡ 'ਤੇ: "ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਕੰਪਲੈਕਸ ਵਿਚਏ.ਆਈ.ਐਸ.ਐਸ.ਐਫ ਦੇ ਸਾਰੇ ਕੈਦੀਆਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਵਿਅਕਤੀ 'ਤੇ ਰਿਵਾਲਵਰ/ਪਿਸਤੌਲ ਰੱਖੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੰਤ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸਨ।

ਮੈਂ ਵੀ ਅਕਾਲ ਰੈਸਟ ਹਾਊਸ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਦੇ ਦਿਨ ਤੋਂ ਹੀ ਇੱਕ ਹਥਿਆਰ ਮੰਗ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਸੰਤ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲਿਆਂ ਨੇ ਕਾਫ਼ੀ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਮੈਨੂੰ ਕੋਈ ਹਥਿਆਰ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਇਸ ਤੱਥ ਕਾਰਨ ਨਾਰਾਜ਼ ਸਨ ਕਿ ਮੇਰੀ ਪਿਆਰੀ (ਬਲਵਿੰਦਰ ਕੌਰ) ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਕੰਪਲੈਕਸ ਵਿੱਚ ਬੁਲਾਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਲਿਆਂਦਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਪਰ ਹਰਮਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ ਜਨਵਰੀ 1984 ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਸੰਤ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲਿਆਂ ਕੋਲੋਂ ਇੱਕ 38 ਰਿਵਾਲਵਰ ਅਤੇ 25 ਗੋਲੀਆਂ ਲੈਣ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋ ਗਿਆ।"

ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਗੈਰ-ਗਠਜੋੜ ਮੀਟਿੰਗ ਦੌਰਾਨ ਪਾਲਿਕਾ ਬਜ਼ਾਰ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਜੀ ਬੱਸ ਟਰਮੀਨਸ ਵਿੱਚ ਹੋਏ ਧਮਾਕਿਆਂ ਬਾਰੇ: “5.3.83 ਦੀ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਹਰਮਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ ਅਤੇ ਸਤਿੰਦਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਖਾਲਸਾ ਉਰਫ਼ 'ਪੀ.ਟੀ.' ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਅਕਾਲ ਰੈਸਟ ਹਾਊਸ ਦੀ ਛੱਤ 'ਤੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਗੈਰ-ਗਠਜੋੜ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਦਿੱਲੀ ਵਿਖੇ ਹੋਣੀ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਮੈਨੂੰ ਬੰਬ ਅਤੇ ਪਰਚੇ ਸੁੱਟਣ ਲਈ ਕੁਝ ਮੁੰਡਿਆਂ ਨੂੰ ਦਿੱਲੀ ਲੈ ਕੇ ਜਾਣਾ ਪਿਆ।

ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਛੇ ਦੇਸੀ ਬੰਬਾਂ ਵਾਲਾ ਬੈਗ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਕਮਲਇੰਦਰ ਸਿੰਘ ਉਰਫ਼ ਪੱਪੂ, ਸੰਤੋਖ ਸਿੰਘ ਕਾਲਾ, ਧਰਮ ਸਿੰਘ ਧਰਮਾ (ਸਾਰੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ) ਅਤੇ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਅਸੀਂ ਬੰਬ ਵਿਗਿਆਨ ਭਵਨ ਅਤੇ ਪਾਰਲੀਮੈਂਟ ਸਟਰੀਟ 'ਤੇ ਸੁੱਟ ਦੇਈਏ। ਇਸ ਲਈ ਅਸੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬੰਗਲਾ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਇੱਕ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਠਹਿਰੇ।

7.3.83 ਨੂੰ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਸਰਬਜੀਤ ਸਿੰਘ ਟੋਨੀ ਅਤੇ ਜੰਮੂ ਤੋਂ AISSF ਦੇ ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ ਸਰਬਜੀਤ ਸਿੰਘ ਪਰਚੇ ਲੈ ਕੇ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ। ਅਸੀਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬੰਗਲਾ ਸਾਹਿਬ, ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ ਸਮੇਤ ਕਈ ਦੂਤਾਵਾਸਾਂ ਦੇ ਲੈਟਰ ਬਾਕਸਾਂ ਵਿੱਚ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤਾ।

"ਉਸੇ ਸ਼ਾਮ ਟੋਨੀ ਅਤੇ ਕਾਲਾ ਕੁਝ ਪਰਚੇ ਅਤੇ ਇੱਕ ਬੰਬ ਪਾਲਿਕਾ ਬਜ਼ਾਰ ਲੈ ਗਏ। ਧਰਮ ਇੱਕ ਬੰਬ ਅਤੇ ਕੁਝ ਪਰਚੇ ਆਈਐਸਬੀਟੀ ਵਿੱਚ ਲੈ ਗਿਆ। ਪੱਪੂ ਇੱਕ ਬੰਬ ਅਤੇ ਕੁਝ ਪਰਚੇ ਸ਼ੀਲਾ ਸਿਨੇਮਾ ਵਿੱਚ ਲੈ ਗਿਆ। ਸਰਬਜੀਤ ਸਿੰਘ (ਜੰਮੂ ਦੇ) ਅਤੇ ਮੈਂ ਇੱਕ-ਇੱਕ ਬੰਬ ਲੈ ਗਏ। ਅਸੀਂ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਾਪਸ ਆ ਗਏ ਅਤੇ ਸੰਧੂ ਨੂੰ ਸਾਰੀ ਗੱਲ ਦੱਸੀ ਕਿ ਅਸੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿਚ ਕੀ ਕੀਤਾ ਸੀ।

 ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਵਿਖੇ ਕੇਂਦਰੀ ਪੁੱਛਗਿੱਛ ਏਜੰਸੀ ਦੇ ਇੰਸਪੈਕਟਰ ਬੂਆ ਦਾਸ ਦੇ ਕਤਲ ਬਾਰੇ: "ਫਰਵਰੀ 1983 ਦੇ ਇੱਕ ਦਿਨ ਮੈਂ ਹਰਮਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ ਅਤੇ ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਮਹਿਤਾ ਨਾਲ ਅਕਾਲ ਰੈਸਟ ਹਾਊਸ ਵਿੱਚ ਠਹਿਰਿਆ ਸੀ। ਅਨੋਖ ਸਿੰਘ ਵੀ ਉੱਥੇ ਆ ਗਿਆ। ਮੈਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਅਨੋਖ ਸਿੰਘ ਗਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ਪਰ ਬੂਆ ਦਾਸ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਵਿਚ ਕਾਮਯਾਬ ਨਾ ਹੋਇਆ।

"ਉਸ ਰਾਤ ਸੰਧੂ, ਮਹਿਤਾ ਅਤੇ ਅਨੋਖ ਸਿੰਘ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਮੇਰਾ ਪਿੰਡ ਵੀ ਘੜਿਆਲਾ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਸੀ, ਮੈਂ ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਤੰਗ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਬੂਆ ਦਾਸ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਵਿੱਚ ਅਨੋਖ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣਾ ਸੀ। ਬੂਆ ਦਾਸ ਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੀਆਂ ਹਥਿਆਰਾਂ ਨਾਲ ਲੱਤਾਂ ਬਾਹਾਂ ਤੋੜੀਆਂ ਸੀ।

ਅਪ੍ਰੈਲ, 1984 ਵਿੱਚ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ

"ਅਗਲੀ ਸਵੇਰ ਅਨੋਖ ਸਿੰਘ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਇੱਕ .12 ਬੋਰ ਦੇਸੀ ਪਿਸਤੌਲ ਅਤੇ 12 ਕਾਰਤੂਸ ਦਿੱਤੇ। ਉਹ ਇੱਕ .38 ਰਿਵਾਲਵਰ ਲੈ ਕੇ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਅਸੀਂ ਘਰਿਆਲਾ ਲਈ ਬੱਸ ਫੜੀ ਪਰ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਕਿ ਬੂਆ ਦਾਸ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੀਆਂ ਅਸਥੀਆਂ ਗੰਗਾ ਵਿੱਚ ਡੁੱਬਣ ਗਿਆ ਸੀ। ਅਸੀਂ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਾਪਸ ਆ ਗਏ।

"ਬੂਆ ਦਾਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਦਸਵੇਂ ਦਿਨ (ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦਸਵੇਂ ਦਿਨ)। ਅਨੋਖ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਮੈਂ ਘੜਿਆਲਾ ਪਿੰਡ ਲਈ ਰਵਾਨਾ ਹੋਏ। ਸ਼ਾਮ ਦੇ 7 ਵਜੇ ਦੇ ਕਰੀਬ ਅਸੀਂ ਬੂਆ ਦਾਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਨਾਲ ਸੈਰ ਕਰਨ ਜਾਂਦੇ ਦੇਖਿਆ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਅਨੋਖ ਸਿੰਘ ਦੇ ਨੇੜੇ ਪਹੁੰਚੇ ਤਾਂ ਸਿੰਘ ਨੇ ਬੂਆ ਦਾਸ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਭਰਾ 'ਤੇ ਗੋਲੀਆਂ ਚਲਾਈਆਂ।

 ਮੈਂ ਗੋਲੀ ਨਹੀਂ ਚਲਾਈ.... ਫਿਰ ਅਸੀਂ ਸੰਧੂ ਅਤੇ ਮਹਿਤਾ ਨੂੰ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਚ ਰਿਪੋਰਟ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਇਸ ਬਾਰੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਜਾਣਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ ਸਨ।

ਉਸੇ ਸ਼ਾਮ ਅਨੋਖ ਸਿੰਘ ਮੈਨੂੰ ਸੰਤ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲਿਆਂ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਲੈ ਗਿਆ। ਅਨੋਖ ਸਿੰਘ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਪਿਸਤੌਲ ਤੋਂ ਗੋਲੀ ਨਹੀਂ ਚਲਾ ਸਕਿਆ। ਸੰਤ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ, ਜੋ ਕਿ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ ਮੂਡ ਵਿੱਚ ਸਨ, ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਥੋੜਾ ਨਾਰਾਜ਼ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ।"

ਫਰਵਰੀ 1984 ਵਿੱਚ ਸਿੰਡੀਕੇਟ ਬੈਂਕ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੀ ਲੁੱਟ ਬਾਰੇ: “ਫਰਵਰੀ 1984 ਦੀ ਇੱਕ ਰਾਤ ਨੂੰ ਸੰਧੂ ਅਤੇ ਮਹਿਤਾ ਨੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਗੁਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਭੋਲਾ, ਮਥੁਰਾ ਸਿੰਘ, ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਮੈਨੂੰ ਸਿੰਡੀਕੇਟ ਬੈਂਕ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿੱਚ ਡਕੈਤੀ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਅਸੀਂ ਚਾਰ ਜਣੇ ਆਪਣੇ ਰਿਵਾਲਵਰ/ਪਿਸਤੌਲ ਲੈ ਕੇ ਬੈਂਕ ਪਹੁੰਚ ਗਏ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਭੋਲੇ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇਖਿਆ ਸੀ।

ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਨਾਲ ਬੈਂਕ ਸਟਾਫ ਨੂੰ ਧਮਕਾਇਆ। ਭੋਲਾ ਨੇ ਬੈਂਕ ਗਾਰਡ ਤੋਂ ਬੰਦੂਕ ਖੋਹ ਕੇ ਉਸ ਨੂੰ ਤੋੜ ਦਿੱਤਾ। ਕਾਊਂਟਰ ’ਤੇ ਨਕਦੀ ਇੱਕ ਬੈਗ ਵਿੱਚ ਰੱਖੀ ਹੋਈ ਸੀ ਜੋ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਖੋਹ ਕੇ ਲੈ ਗਿਆ। ਮੈਂ ਤੇ ਭੋਲਾ ਮੋਟਰਸਾਈਕਲ ’ਤੇ ਚਲੇ ਗਏ ਜਦੋਂਕਿ ਮਥੁਰਾ ਸਿੰਘ ਤੇ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਲੁੱਟੇ ਹੋਏ ਪੈਸਿਆਂ ਵਾਲਾ ਬੈਗ ਸਕੂਟਰ ’ਤੇ ਲੈ ਗਏ।

ਜਦੋਂ ਉਹ ਸਕੂਟਰ ਸਟਾਰਟ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ ਤਾਂ ਕੋਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਬੈਗ ਖੋਹ ਕੇ ਲੈ ਗਿਆ।... ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਅਕਾਲ ਰੈਸਟ ਹਾਊਸ ਵਿੱਚ ਸੰਧੂ ਅਤੇ ਮਹਿਤਾ ਨੂੰ ਲੁੱਟੀ ਗਈ ਰਕਮ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਦਾ ਅਫ਼ਸੋਸ ਹੋਇਆ।

"ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਦਰਬਾਰਾ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਦੀਆਂ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਬਾਰੇ: "ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲਾ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਦਰਬਾਰਾ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ਰੱਖਦਾ ਸੀ। ਮਈ 1984 ਦੌਰਾਨ ਉਸ ਨੇ ਦਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਉਰਫ਼ ਫ਼ੌਜੀ ਅਤੇ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਚਾਵਲਾ ਨੂੰ ਦਿੱਲੀ ਜਾ ਕੇ ਦਰਬਾਰਾ ਸਿੰਘ ਦੀ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਅਤੇ ਹਰਕਤਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਇਕੱਠੀ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ। 

ਚਾਵਲਾ ਨੇ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਦਿੱਲੀ ਜਾਣ ਲਈ ਸਹਿਮਤੀ ਮੰਗੀ। ਪਰ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਹੁਣ ਅਸੀਂ ਸਿਰਫ਼ ਜਾਣਕਾਰੀ ਇਕੱਠੀ ਕਰਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਦਰਬਾਰਾ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਜਾ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਉਸ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਸ ਕੰਮ ਲਈ ਹੋਰ ਬੰਦਿਆਂ ਵਿੱਚ ਭੋਲਾ, ਬਖਸ਼ੀਸ਼ ਸਿੰਘ (ਕਲੀਨ ਸ਼ੇਵਨ) ਅਤੇ ਸੁਖਦੇਵ ਸਿੰਘ ਉਰਫ਼ ਲਾਭ ਸਿੰਘ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ...ਉਸਨੇ ਮੈਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਕੀ ਅਸੀਂ ਇਸ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਹਰਮਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ ਨੂੰ ਜੋੜ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।

"ਇਸ ਅਨੁਸਾਰ, ਸੰਭਾਵਤ ਤੌਰ 'ਤੇ 7.5.84 ਨੂੰ ਚਾਵਲਾ, ਫੌਜੀ, ਗਿੱਲ ਅਤੇ ਮੈਂ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਨੂੰ ਮਿਲੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਕੰਮ ਲਈ ਸਾਡੀਆਂ ਮੰਗਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਸਾਨੂੰ ਹਥਿਆਰ ਅਤੇ ਪੈਸੇ ਦੇਣ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਚਾਵਲਾ ਸਮੂਹ ਦਾ ਆਗੂ ਸੀ ਅਤੇ ਜੋ ਵੀ ਉਸਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਕਰੇਗਾ, ਉਸ ਨੂੰ ਸਖਤ ਸਜ਼ਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇਗੀ।  

 9.5.84 ਦੀ ਸਵੇਰ ਨੂੰ ਉਹ (ਚਾਵਲਾ ਅਤੇ ਫੌਜੀ) ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਤੋਂ ਪੈਸੇ ਅਤੇ ਹਥਿਆਰ ਇਕੱਠੇ ਕਰਕੇ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਸਰਾਏ ਦੇ ਕਮਰੇ ਨੰਬਰ 22 ਵਿੱਚ ਆਏ...ਉਹ ਇੱਕ ਸਟੇਨ ਗੰਨ ਅਤੇ ਸ਼ਾਇਦ ਇਸ ਦੇ ਅਸਲੇ ਦੇ ਤਿੰਨ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਲੈ ਕੇ ਆਏ, ਦੋ 30. ਪਿਸਤੌਲ, ਇੱਕ .38 ਰਿਵਾਲਵਰ ਅਤੇ ਚੰਗੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਗੋਲੀਆਂ।

"ਅਸੀਂ ਪੂਰਵ-ਨਿਰਧਾਰਤ ਸਮੇਂ ਅਤੇ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਮਿਲੇ ਸੀ।...ਇੱਕ ਦਿਨ ਭੋਲਾ, ਚਾਵਲਾ, ਬਖਸ਼ੀਸ਼ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਮੈਂ ਆਨੰਦ ਨਿਕੇਤਨ ਗਏ ਪਰ ਦਰਬਾਰਾ ਸਿੰਘ ਦੀ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਦਾ ਪਤਾ ਨਾ ਲਗਾ ਸਕੇ। ਪਰ ਚਾਵਲਾ ਨੇ ਜ਼ੋਰ ਦੇ ਕੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਦਰਬਾਰਾ ਸਿੰਘ ਆਨੰਦ ਨਿਕੇਤਨ ਵਿੱਚ ਹੀ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਵੀਨਸ ਹੋਟਲ ਵਾਪਸ ਆ ਗਏ ਜਿੱਥੇ ਅਸੀਂ ਠਹਿਰੇ ਹੋਏ ਸੀ....ਪਰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਸਾਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਕਿ ਭੋਲਾ ਅਤੇ ਬੁੱਧ ਸਿੰਘ (ਜੋ ਪੰਜਾਬ ਵਾਪਸ ਆ ਗਏ ਸਨ) ਨੂੰ ਉਥੋਂ ਦੀ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੰਧੂ ਅਤੇ ਮਹਿਤਾ ਸਾਨੂੰ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਾਪਸ ਬੁਲਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਅਗਲੀ ਸਵੇਰ ਅਸੀਂ ਵੱਖਰੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਰਵਾਨਾ ਹੋਏ।

ਏਸ਼ੀਆਡ ਦੌਰਾਨ ਗੜਬੜੀਆਂ ਬਾਰੇ: "ਹੁਣ ਮੈਨੂੰ ਯਾਦ ਹੈ ਕਿ ਏਸ਼ੀਆਡ 1982 ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਦਿਨ ਮੈਂ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਗਿਆ ਸੀ ਜਿੱਥੇ ਹਰਮਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ ਅਤੇ ਰਾਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਮਹਿਤਾ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਸਟੇਡੀਅਮ, ਦਿੱਲੀ, ਏਸ਼ੀਆਡ ਦੇ ਉਦਘਾਟਨੀ ਸਮਾਰੋਹ ਦੌਰਾਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਵਿੱਚ ਪਰਚੇ ਸੁੱਟਣ ਦਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਉਲੀਕਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।

ਸੰਧੂ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਪਰਚੇ ਦਾ ਖਰੜਾ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਚੰਗੀ ਗਿਣਤੀ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਜੋ ਮੈਂ ਦਿੱਲੀ ਲੈ ਕੇ ਜਾਵਾਂ ਅਤੇ ਕਮਲਇੰਦਰ ਸਿੰਘ ਪੱਪੂ, ਸਤਬੀਰ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਗੁਰਮੇਜ ਸਿੰਘ (ਸਾਰੇ ਹੁਣ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ), ਨਿਰਮਲ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਹਰਨਾਮ ਨਾਲ ਮਿਲਾਂ। ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬੰਗਲਾ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਸਿੰਘ ਨਾਮਾ ਉਸਨੇ ਮੈਨੂੰ ਰਸਤੇ ਦੇ ਖਰਚੇ ਲਈ ਪੈਸੇ ਵੀ ਦਿੱਤੇ।

"ਅਨੋਖ ਸਿੰਘ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਸੀ। ਉਸਦਾ ਕੰਮ ਮੇਰੇ ਨਾਲੋਂ ਵੱਖਰਾ ਸੀ। ਮੈਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਟੀਮਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਫਾਈਨਲ ਹਾਕੀ ਮੈਚ ਦੀਆਂ 10 ਟਿਕਟਾਂ ਵੀ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਇਸ ਅਨੁਸਾਰ ਮੈਂ ਅਤੇ ਅਨੋਖ ਸਿੰਘ 29.11.82 ਨੂੰ ਦਿੱਲੀ ਪਹੁੰਚੇ ਅਤੇ ਉੱਥੇ ਹੀ ਰਹੇ। ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬੰਗਲਾ ਸਾਹਿਬ ਜਿੱਥੇ ਉਪਰੋਕਤ AISSF ਵਰਕਰ ਸਾਨੂੰ 30.11.82 ਨੂੰ ਮਿਲੇ ਸਨ।

 "ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਮੈਂ ਬੇਚੈਨ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ ਦਾ ਵਿਚਾਰ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ। ਮੈਂ ਅਨੋਖ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਸਟੇਡੀਅਮ ਤੋਂ ਵਾਪਸ ਪਰਤਿਆ ਜਦੋਂ ਕਿ ਏ.ਆਈ.ਐਸ.ਐਸ.ਐਫ ਦੇ ਬਾਕੀ ਪੰਜ ਵਰਕਰਾਂ ਨੇ ਪਰਚੇ ਸੁੱਟ ਕੇ ਅਤੇ ਨਾਅਰੇਬਾਜ਼ੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ ਦਿੱਤੀ।  

 ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਦੇ ਜਥੇ ਵਿੱਚ ਬੰਗਲਾ ਸਾਹਿਬ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਤੋਂ 4.12.82 ਨੂੰ "ਅਨੋਖ ਸਿੰਘ, ਜੋ ਏਸ਼ਿਆਡ ਦੇ ਸਮੇਂ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਦਿੱਲੀ ਗਿਆ ਸੀ, ਨੂੰ ਬੰਬ ਵਿਸਫੋਟ ਕਰਨ ਦਾ ਕੰਮ ਸੌਂਪਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਪਰ ਏ.ਆਈ.ਐੱਸ.ਐੱਸ.ਐੱਫ. ਦੇ ਵਰਕਰ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਉਸ ਨੇ ਇਹ ਬੰਬ ਲੈਣੇ ਸਨ, ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਉਸੇ ਜਥੇ ਨਾਲ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ ਕਰ ਲਈ ਸੀ।"

 1984 ਦੇ ਗਣਤੰਤਰ ਦਿਵਸ 'ਤੇ ਗੜਬੜੀਆਂ ਬਾਰੇ: "ਜਨਵਰੀ 1984 ਦੌਰਾਨ, ਹਰਮਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ ਅਤੇ ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ, ਨੈਸ਼ਨਲ ਕੌਂਸਲ ਆਫ਼ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਦੇ ਸਕੱਤਰ-ਜਨਰਲ ਨੇ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਏਆਈਐਸਐਸਐਫ ਦੇ ਕੁਝ ਵਰਕਰਾਂ ਨੂੰ ਬੱਸਾਂ ਰਾਹੀਂ ਭਾਰਤੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਝੰਡੇ ਸਾੜਨ ਲਈ ਤਾਇਨਾਤ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। 26.1.84 ਨੂੰ ਗਣਤੰਤਰ ਦਿਵਸ ਦੇ ਮੌਕੇ 'ਤੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸਥਾਨਾਂ 'ਤੇ ਇਹ ਵੀ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਕਿ ਇਸ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਦੀ ਕੌਮੀ ਕੌਂਸਲ ਦੀ ਹੋਵੇਗੀ।

“ਇਸ ਅਨੁਸਾਰ ਹਰਮਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ ਨੇ ਏ.ਆਈ.ਐੱਸ.ਐੱਸ.ਐੱਫ. ਦੇ ਵਰਕਰਾਂ ਦੇ ਦੋ ਗਰੁੱਪਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਸੌਂਪੀ ਸੀ, ਪਹਿਲੇ ਵਿਚ ਗੁਰਲਾਲ ਸਿੰਘ, ਗੁਰਨਾਮ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਬਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਵਿੱਚ ਰਛਪਾਲ ਸਿੰਘ ਭੋਲਾ, ਗੁਰਸੇਵਕ ਸਿੰਘ, ਤੇਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਬਲਰਾਜ ਸਿੰਘ, ਜੋ ਸਾਰੇ ਬੀੜ ਸਾਹਿਬ ਕਾਲਜ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸਨ।  

 ਇਹ ਲੜਕੇ 25.1.84 ਨੂੰ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਆਏ ਅਤੇ ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਮਹਿਤਾ ਪਾਸੋਂ ਇੱਕ .303 ਦੇਸੀ ਪਿਸਤੌਲ, ਇੱਕ .32 ਬੋਰ ਦੇਸੀ ਰਿਵਾਲਵਰ ਅਤੇ ਇੱਕ ਹੈਂਡ-ਗ੍ਰੇਨੇਡ ਸਮੇਤ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡੇ ਨੂੰ ਸਾੜਨ ਲਈ ਇਕੱਠਾ ਕੀਤਾ।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ ਵੱਲੋਂ ਜਾਰੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕੌਂਸਲ ਆਫ਼ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਦੇ ਨਾਂ ’ਤੇ ਕੁਝ ਪਰਚੇ ਵੀ ਦਿੱਤੇ ਗਏ। ਇਨ੍ਹਾਂ AISSF ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੇ 26.1.84 ਨੂੰ ਝਬਾਲ ਵਿਖੇ ਰੋਡਵੇਜ਼ ਦੀ ਬੱਸ, ਸੰਵਿਧਾਨ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡਾ ਸਾੜਿਆ ਸੀ। ਪੱਟੀ ਵਿਖੇ ਅਜਿਹਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਪਹਿਲੇ ਗਰੁੱਪ ਦੇ ਤਿੰਨ ਲੜਕਿਆਂ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।

ਸ਼੍ਰੀਨਗਰ ਤੋਂ ਇੰਡੀਅਨ ਏਅਰਲਾਈਨਜ਼ ਦੇ ਜਹਾਜ਼ ਨੂੰ ਹਾਈਜੈਕ ਕਰਨ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਾਰੇ: “5/6 ਜੂਨ ਦੀ ਰਾਤ ਨੂੰ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਫੌਜ ਦੁਆਰਾ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਇੱਕ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਰੰਧਾਵਾ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਭਰੋਸੇ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਭਾਈ ਅਮਰੀਕ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਹਰਮਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਤਾਇਨਾਤ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਮਈ, 1984 ਨੂੰ ਸ਼੍ਰੀਨਗਰ ਤੋਂ ਇੰਡੀਅਨ ਏਅਰਲਾਈਨਜ਼ ਦੇ ਜਹਾਜ਼ ਨੂੰ ਹਾਈਜੈਕ ਕਰਨ ਲਈ, ਪਰ ਯੋਜਨਾ ਸਾਕਾਰ ਨਹੀਂ ਹੋਈ।

ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੇਕਰ ਅਗਵਾ ਕਰਨ ਦੀ ਇਹ ਯੋਜਨਾ ਸਾਕਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਤਾਂ ਉਹ ਉਸ ਦਿਨ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਦੀ ਹਿਰਾਸਤ ਵਿਚ ਨਾ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਹੁੰਦਾ। ਉਸਨੇ ਮੈਨੂੰ ਇਹ ਵੀ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਭਾਈ ਅਮਰੀਕ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਸੰਧੂ ਨੇ ਸੰਤ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲਿਆਂ ਨਾਲ ਸਲਾਹ ਕਰਕੇ ਇਸ ਹਾਈਜੈਕਿੰਗ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ ਸੀ।

 "ਰੰਧਾਵਾ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਜੰਮੂ ਦੇ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਖਾਲਸਾ ਨੂੰ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ ਨੂੰ ਹਾਈਜੈਕ ਕਰਨ ਲਈ ਹਥਿਆਰ ਭੇਜਣ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਨ ਲਈ ਤਾਇਨਾਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਦੋਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਸਾਥੀਆਂ ਸਮੇਤ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਆਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਤਸਕਰੀ ਕਰਨ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਅਜੇ ਤੱਕ ਕਾਮਯਾਬ ਨਹੀਂ ਹੋਏ।

ਉਹਨਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਜਾ ਕੇ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਖਾਲਸਾ ਨਾਲ ਦੁਬਾਰਾ ਸੰਪਰਕ ਕਰਨਾ ਸੀ ਪਰ ਫੌਜੀ ਕਾਰਵਾਈ ਦੌਰਾਨ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ ਲਈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਈ ਅਮਰੀਕ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਹਰਮਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ ਵੱਲੋਂ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਖਾਲਸਾ ਨੂੰ ਇਕ ਸਟੇਨ-ਗੰਨ, ਇਕ ਪਿਸਤੌਲ ਅਤੇ 1 ਲੱਖ ਰੁਪਏ (ਵਿਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਖਰਚੇ ਲਈ) ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਦਿੱਤੇ ਜਾ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਇਹ, ਮੇਰੇ ਵਿਚਾਰ ਵਿੱਚ, ਅਜੇ ਵੀ ਉਸਦੀ ਹਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚ ਪਏ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ

ਪੰਜਾਬ ਦੇ 36 ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨਾਂ ਨੂੰ ਸਾੜਨ 'ਤੇ: "ਭਾਈ ਅਮਰੀਕ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਹਰਮਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ ਏਆਈਐਸਐਸਐਫ ਤੋਂ ਪਾਬੰਦੀ ਹਟਾਉਣ ਲਈ ਹਿੰਸਾ ਰਾਹੀਂ ਸਰਕਾਰ 'ਤੇ ਦਬਾਅ ਪਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕੀਤੀ।

ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨਾਂ ਨੂੰ ਸਾੜਨ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਵੀ ਉਲੀਕੀ ਗਈ ਸੀ। ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਦਾ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਹਰੇਕ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਭਰੋਸੇਮੰਦ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਤਾਇਨਾਤ ਕੀਤਾ। 14.4.84 ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨਾਂ ਨੂੰ ਸਾੜਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ AISSF ਦੇ ਇਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪੱਧਰੀ ਆਗੂ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿਖੇ ਇਕੱਠੇ ਹੋਏ।

"ਮੈਨੂੰ ਇਹ ਵੀ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਇਹ ਕਾਰਵਾਈ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਯੋਜਨਾਬੱਧ ਸੀ। ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨਾਂ ਨੂੰ ਸਾੜਨ ਅਤੇ ਫਿਰ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ ਮੀਟਿੰਗ ਕਰਨ ਦੀ ਤਾਰੀਖ ਅਤੇ ਸਮਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਤੈਅ ਸੀ।

ਕਾਰਵਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਆਗੂਆਂ ਨੇ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਲੰਗਰ ਦੀ ਛੱਤ 'ਤੇ ਮੀਟਿੰਗ ਕੀਤੀ ਜਿਸ ਵਿਚ ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਮਹਿਤਾ, ਕੇਵਲ ਸਿੰਘ, ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ, ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਚਾਵਲਾ, ਹਰਮਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ, ਭਾਈ ਅਮਰੀਕ ਸਿੰਘ, ਮੇਜਰ ਜਨਰਲ (ਸੇਵਾਮੁਕਤ) ਵੀ ਹਾਜ਼ਰ ਸਨ। ਸ਼ਾਹਬੇਗ ਸਿੰਘ, ਮੇਜਰ ਜਨਰਲ (ਸੇਵਾਮੁਕਤ) ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ਭੁੱਲਰ ਅਤੇ ਜਥੇਦਾਰ ਰਾਮ ਸਿੰਘ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਇਸ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਭਾਈ ਅਮਰੀਕ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਹਰਮਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ ਨੇ ਏ.ਆਈ.ਐਸ.ਐਸ.ਐਫ. ਦੇ ਵਰਕਰਾਂ ਦਾ ਧੰਨਵਾਦ ਕੀਤਾ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਯੋਜਨਾ ਨੂੰ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਨੇਪਰੇ ਚਾੜ੍ਹਿਆ।

ਵਿਰਸਾ ਸਿੰਘ ਸਾਕਾ ਨੀਲਾ ਤਾਰਾ ਦੌਰਾਨ ਮੰਦਰ ਕੰਪਲੈਕਸ ਦੇ ਅੰਦਰ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ 'ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਚਾਨਣਾ ਪਾਉਣ ਦੇ ਯੋਗ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਤੋਂ ਦੂਰ, ਸਰਾਏ 'ਚ ਫਸੇ ਸਮੂਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸੀ।

ਫਿਰ ਵੀ ਉਹ ਇਸ ਖ਼ੁਲਾਸੇ ਨਾਲ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ 1 ਜੂਨ ਨੂੰ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਅਤਿਵਾਦੀਆਂ ਅਤੇ ਅਰਧ ਸੈਨਿਕ ਬਲਾਂ ਅਤੇ ਫ਼ੌਜਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਭਾਰੀ ਗੋਲੀਬਾਰੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਨੇ ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਦੇ ਗਠਨ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕਰਨ ਬਾਰੇ ਸੋਚਿਆ ਸੀ।

 ਆਪਣੇ ਇਕਬਾਲੀਆ ਬਿਆਨ ਵਿੱਚ ਉਹ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ:"ਕੇਵਲ ਸਿੰਘ (ਅਮਰੀਕ ਸਿੰਘ ਦੇ ਚਚੇਰੇ ਭਰਾ) ਨੇ 2 ਜੂਨ ਨੂੰ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਨੇ ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਟੌਹੜਾ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਸੀ। ਪਰ ਟੌਹੜਾ ਸਹਿਮਤ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ।"

 ਸਖ਼ਤ ਕਾਨੂੰਨੀ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੁੱਛ-ਪੜਤਾਲ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਹੱਤਵ ਵਾਲੀ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੀ। ਪਰ ਖੁਫੀਆ ਤੰਤਰ ਦੇ ਲੋਕ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਬਿਆਨਾਂ ਨੂੰ ਸਹੀ ਹੋਣ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਪਰ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਅਸਲ ਇਮਤਿਹਾਨ, ਆਖਰਕਾਰ, ਅਦਾਲਤਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਵੇਗਾ, ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਇਹ ਬਿਆਨ ਆਖਰਕਾਰ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸਚਾਈ ਬਾਰੇ ਸ਼ੰਕੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਪ੍ਰਬਲ ਰਹਿਣਗੇ।

 ਧੰਨਵਾਦ ਸਹਿਤ

ਇੰਡੀਆ ਟੂਡੇ, ਛਪਿਆ 15 ਜੂਨ 1985