ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰੀ ਮੀਡੀਆ ਵਿੱਚ ਜੀ 20 ਦੀ ਚਰਚਾ

 ਜੀ-20 ਮੈਨੀਫੈਸਟੋ 'ਤੇ ਸਹਿਮਤੀ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਮੀਡੀਆ ਵਿਚ ਚਰਚਾ

ਭਾਰਤ ਨੇ ਆਪਣੀ ਜੀ-20 ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਦੌਰਾਨ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਚੁਣੌਤੀ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ। ਯੂਕਰੇਨ ਯੁੱਧ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਸੰਯੁਕਤ ਗੱਲਬਾਤ 'ਤੇ ਸਹਿਮਤੀ ਨਹੀਂ ਬਣੇਗੀ,ਪਰ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਮੈਂਬਰ ਦੇਸ਼ ਇਸ ਲਈ ਸਹਿਮਤ ਹੋ ਗਏ ਹਨ। ਅਮਰੀਕਾ ਸਮੇਤ ਪੱਛਮੀ ਦੇਸ਼ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਰੂਸ ਦੀ ਨਿੰਦਾ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਇਕ ਪੈਰਾ ਵੀ ਇਸ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ। ਰੂਸ ਅਤੇ ਚੀਨ ਇਸ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਜੀ-20 ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਕਿਸੇ ਸਾਂਝੇ ਸੰਵਾਦ 'ਤੇ ਸਹਿਮਤੀ ਨਹੀਂ ਬਣੇਗੀ। ਜੇਕਰ ਅਜਿਹਾ ਭਾਰਤ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਇਹ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਕੂਟਨੀਤਕ ਹਾਰ ਹੋਣੀ ਸੀ। ਪਰ ਭਾਰਤ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਰੂਸ ਦੋਵਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠੇ ਲਿਆਉਣ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬ ਰਿਹਾ। ਇਸ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਵਿੱਚ ਰੂਸ-ਯੂਕਰੇਨ ਯੁੱਧ ਦਾ ਕੋਈ ਖਾਸ ਜ਼ਿਕਰ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਯੂਕਰੇਨ ਇਸ ਤੋਂ ਖੁਸ਼ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਰੂਸ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਸੰਤੁਲਿਤ ਬਿਆਨ ਕਿਹਾ ਹੈ। ਅਮਰੀਕੀ ਮੀਡੀਆ ਸੀਐਨਐਨ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਕਿ ਜੀ-20 ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਵਿੱਚ ਰੂਸ-ਯੂਕਰੇਨ ਯੁੱਧ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਨਰਮ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

ਇਸ ਪੂਰੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਵਿੱਚ ਕਿਤੇ ਵੀ ਰੂਸ ਨੂੰ ਹਮਲਾਵਰ ਨਹੀਂ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਪੱਛਮੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ ਵੀ ਇਸ 'ਤੇ ਸਹਿਮਤੀ ਜਤਾਈ, ਜੋ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਲਈ ਹੈਰਾਨੀ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੀ ਕੂਟਨੀਤੀ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਅਤੇ ਰੂਸ ਦੀ ਵੱਡੀ ਜਿੱਤ ਵਜੋਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਮੀਡੀਆ ਨੇ ਇਸ ਖਬਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਮੁੱਖਤਾ ਨਾਲ ਲਿਆ ਹੈ। ਬੀਬੀਸੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਖ਼ਬਰ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ, 'ਜੀ-20 ਨੇ ਯੂਕਰੇਨ ਯੁੱਧ 'ਤੇ ਅਫਸੋਸ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ ਪਰ ਰੂਸ 'ਤੇ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਉਣ ਤੋਂ ਗੁਰੇਜ਼ ਕੀਤਾ।' ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਖ਼ਬਰ ਵਿੱਚ ਯੂਕਰੇਨ ਦਾ ਪੱਖ ਵੀ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਯੂਕਰੇਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮਾਣ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਕੋਈ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਬੀਬੀਸੀ ਨੇ ਲਿਖਿਆ, 'ਇੰਝ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਦਿੱਲੀ ਐਲਾਨਨਾਮਾ ਪੱਛਮ ਅਤੇ ਰੂਸ ਦੋਵਾਂ ਨੂੰ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਸਾਂਝ ਖੋਜਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਪਰ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਰੂਸ ਦੀ ਨਿੰਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਬਾਲੀ ਵਿੱਚ ਹੋਏ ਸਿਖਰ ਸੰਮੇਲਨ ਵਰਗੀ ਸਖ਼ਤ ਭਾਸ਼ਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਵਰਤੀ ਗਈ।

ਅਲ ਜਜ਼ੀਰਾ ਨੇ ਆਪਣੀ ਖਬਰ ਵਿਚ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਜੀ-20 ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੇ ਸੰਯੁਕਤ ਗੱਲਬਾਤ 'ਤੇ ਸਹਿਮਤੀ ਜਤਾਈ, ਪਰ ਰੂਸ ਅਤੇ ਯੂਕਰੇਨ ਯੁੱਧ 'ਤੇ ਨਰਮ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ। ਅਲ ਜਜ਼ੀਰਾ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਕਿ ਰੂਸ-ਯੂਕਰੇਨ ਯੁੱਧ ਕਾਰਨ ਜੀ-20 'ਚ ਮਤਭੇਦ ਸਨ ਪਰ ਪਹਿਲੇ ਦਿਨ ਹੀ ਇਸ ਐਲਾਨਨਾਮੇ 'ਤੇ ਸਹਿਮਤੀ ਬਣ ਗਈ ਸੀ। ਅਲ ਜਜ਼ੀਰਾ ਨੇ ਲਿਖਿਆ, 'ਹਰ ਕਿਸੇ ਦੇ ਦਿਮਾਗ 'ਚ ਸਵਾਲ ਸੀ ਕਿ ਕੀ ਭਾਰਤ, ਜੀ-20 ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਦੇ ਰੂਪ 'ਚ ਪੱਛਮੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਰੂਸ ਵਿਚਾਲੇ ਮਤਭੇਦਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ ਸਹਿਮਤੀ ਵਾਲਾ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਲਿਆਉਣ ਵਿਚ ਸਮਰੱਥ ਹੋਵੇਗਾ।' ਲੇਖ ਵਿੱਚ ਅੱਗੇ ਲਿਖਿਆ, 'ਪਰ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਕੂਟਨੀਤਕ ਸਫਲਤਾ ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਨੂੰ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਕਿ ਸਾਰੇ ਨੇਤਾ ਇੱਕ ਸੰਯੁਕਤ ਐਲਾਨਨਾਮੇ ਲਈ ਸਹਿਮਤ ਹੋ ਗਏ ਹਨ।'

ਰੂਸੀ ਮੀਡੀਆ ਆਰਟੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਖ਼ਬਰ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ, 'ਮੈਂਬਰਾਂ ਵਿੱਚ ਅਸਹਿਮਤੀ ਸੀ ਅਤੇ ਮੇਜ਼ਬਾਨ ਦੇਸ਼ ਭਾਰਤ ਨਿਰਪੱਖ ਸੀ। ਇਸ ਕਰਕੇ, ਚੋਣ ਮਨੋਰਥ ਪੱਤਰ ਸੰਘਰਸ਼ 'ਤੇ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਅਸੰਭਵ ਸੀ. ਯੂਕਰੇਨ ਬਾਰੇ ਅੰਤਰਿਮ ਪੈਰਾਗ੍ਰਾਫ਼ ਨੂੰ ਅੰਤਿਮ ਰੂਪ ਦੇਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਘੋਸ਼ਣਾ ਪੱਤਰ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਯੂਕਰੇਨ ਦੀ ਅਖੰਡਤਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭੂਸੱਤਾ ਦਾ ਸਨਮਾਨ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਹਥਿਆਰ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਧਮਕੀ ਅਸਵੀਕਾਰਨਯੋਗ ਹੈ।

ਨਿਊਯਾਰਕ ਟਾਈਮਜ਼ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਜੀ-20 ਸਿਖਰ ਸੰਮੇਲਨ ਵਿੱਚ ਤਿੱਖੀ ਬਹਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਐਲਾਨੇ ਗਏ ਘੋਸ਼ਣਾ ਪੱਤਰ ਵਿੱਚ ਯੂਕਰੇਨ ਉੱਤੇ ਰੂਸ ਦੇ ਹਮਲੇ ਜਾਂ ਇਸ ਦੇ ਬੇਰਹਿਮ ਯੁੱਧ ਵਿਹਾਰ ਦੀ ਨਿੰਦਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ, ਸਗੋਂ ਯੂਕਰੇਨ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਦੁੱਖਾਂ ਉੱਤੇ ਦੁੱਖ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਅਖਬਾਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸ ਸਾਲ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਉਮੀਦ ਸੀ ਕਿ ਸਮੂਹ ਯੂਕਰੇਨ ਮੁੱਦੇ 'ਤੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਹਿਮਤੀ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚਣ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋਵੇਗਾ।

ਨਿਊਯਾਰਕ ਟਾਈਮਜ਼ ਨੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਅਤੇ ਯੂਰਪ ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਲਈ ਰੇਲ ਅਤੇ ਸ਼ਿਪਿੰਗ ਕੋਰੀਡੋਰ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਦੇ ਸਿਖਰ ਸੰਮੇਲਨ ਦੌਰਾਨ ਘੋਸ਼ਣਾ ਨੂੰ ਵੀ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਅਮਰੀਕੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਜੋ ਬਿਡੇਨ ਨੇ ਸਿਖਰ ਸੰਮੇਲਨ ਦੌਰਾਨ ਆਪਣਾ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸਮਾਂ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਵਿਚ ਬਿਤਾਇਆ। ਅਖਬਾਰ ਨੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਨੀਤੀ ਦੇ ਅਨੁਭਵੀ ਰਿਚਰਡ ਐੱਨ. ਹਾਸ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਪਿਛਲੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀਆਂ ਵਾਂਗ, ਬਿਡੇਨ ਵੀ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਅਮਰੀਕਾ ਨੇੜੇ ਲਿਆਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।

ਸੀਐਨ ਐਨ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਆਖਰਕਾਰ, ਇਹ ਘੋਸ਼ਣਾ ਸਿਖਰ ਸੰਮੇਲਨ ਦੇ ਮੇਜ਼ਬਾਨ ਭਾਰਤੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਲਈ ਇੱਕ ਸਫਲਤਾ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਹੈ।" "ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਇਹ ਅਜੇ ਵੀ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਪੱਛਮੀ ਸਹਿਯੋਗੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅਪਨਾਈ ਗਈ ਸਥਿਤੀ ਤੋਂ ਕਿਤੇ ਵਧੇਰੇ ਨਰਮ ਰੁਖ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ."