ਬਰਤਾਨੀਆ ਨੇ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਕੋਹਿਨੂਰ ਸਮੇਤ ਕਈ ਕੀਮਤੀ ਹੀਰੇ ਲੁੱਟੇ  ਸਨ

111 ਸਾਲ ਪੁਰਾਣੀ ਰਿਪੋਰਟ ਨੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੀ ਲੁੱਟ ਦਾ ਕੀਤਾ ਪਰਦਾਫਾਸ਼ 

ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਦਲੀਪ ਸਿੰਘ ਤੋਂ ਕੋਹਿਨੂਰ ਹੀਰਾ ਖੋਹਿਆ  ਸੀ

ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਟਾਈਮਜ਼ ਬਿਊਰੋ

ਲੰਡਨ: ਪੰਜ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਬਕਿੰਘਮ ਪੈਲੇਸ ਨੇ ਤਤਕਾਲੀ ਪ੍ਰਿੰਸ ਚਾਰਲਸ ਦਾ 70ਵਾਂ ਜਨਮ ਦਿਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਨਪਸੰਦ ਸ਼ਾਹੀ ਗਹਿਣਿਆਂ ਦੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ  ਸੀ। ਇਸ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚੋਂ ਲੁੱਟੀਆਂ ਗਈਆਂ ਬਰਤਾਨਵੀ ਰਾਜਸ਼ਾਹੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਵਸਤਾਂ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਮੂਰਤੀਆਂ, ਪੇਂਟਿੰਗਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, 19 ਪੰਨਾ ਦੇ ਰਤਨਾਂ ਨਾਲ ਜੜੀ ਹੋਈ ਇੱਕ ਲੰਬੀ ਸੋਨੇ ਦੀ ਕਮਰਬੰਦ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ। ਇਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਭਾਰਤੀ ਮਹਾਰਾਜੇ ਦੁਆਰਾ ਆਪਣੇ ਘੋੜੇ ਨੂੰ ਸਜਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਇਸ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਲਈ ਬਰਤਾਨੀਆ ਦੇ ਸ਼ਾਹੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਸਖ਼ਤ ਆਲੋਚਨਾ ਹੋਈ ਸੀ। ਇਸ ਨੂੰ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਦੇ ਹਿੰਸਕ ਅਤੀਤ ਨਾਲ ਜੋੜਕੇ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਫਿਰ ਵੀ, ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸ਼ਾਹੀ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅਤੀਤ 'ਤੇ ਮਾਣ ਹੈ।

111 ਸਾਲ ਪੁਰਾਣੀ ਰਿਪੋਰਟ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ ਹੈ

ਹੁਣ ਦਿ ਗਾਰਡੀਅਨ ਨੇ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਉਪ-ਮਹਾਂਦੀਪ ਉੱਤੇ ਬਰਤਾਨੀਆ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਸਰਕਾਰੀ ਵਿਭਾਗ, ਇੰਡੀਆ ਆਫਿਸ ਦੇ ਪੁਰਾਲੇਖਾਂ ਤੋਂ ਇੱਕ 46 ਪੰਨਿਆਂ ਦੀ ਫਾਈਲ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਮਹਾਰਾਣੀ ਮੈਰੀ ਦੇ ਆਦੇਸ਼ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸ਼ਾਹੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ ਗਹਿਣਿਆਂ ਦੇ ਮੂਲ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ ਸੀ। 1912 ਦੀ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਚਾਰਲਸ ਦੀ ਪੰਨਾ ਰਤਨ ਵਾਲੀ ਬੈਲਟ ਸਮੇਤ ਕਈ ਕੀਮਤੀ ਗਹਿਣਿਆਂ ਨੂੰ ਜਿੱਤ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਵਜੋਂ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਬਰਤਾਨੀਆ ਲਿਆਂਦਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਸ ਨੂੰ ਮਹਾਰਾਣੀ ਵਿਕਟੋਰੀਆ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਉਹ ਚੀਜ਼ਾਂ ਹੁਣ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸ਼ਾਹੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਸੰਪਤੀ ਵਜੋਂ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਦੀ ਮਲਕੀਅਤ ਹਨ।

ਗਵਰਨਰ ਜਨਰਲ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਗਿਆ

ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ 1837 ਵਿੱਚ ਸੁਸਾਇਟੀ ਡਾਇਰਿਸਟ ਫੈਨੀ ਈਡਨ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਭਰਾ ਜਾਰਜ ਦੀ ਪੰਜਾਬ ਫੇਰੀ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਹੈ। ਗਵਰਨਰ ਜਨਰਲ ਲਾਰਡ ਵਿਲੀਅਮ ਬੈਂਟਿਕ ਉਸ ਸਮੇਂ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰਾਜ ਦੌਰਾਨ ਭਾਰਤ ਦਾ ਗਵਰਨਰ ਜਨਰਲ ਸੀ। ਉਹ ਲਾਹੌਰ ਵਿਚ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ, ਜਿਸ ਨੇ ਛੇ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨਾਲ "ਦੋਸਤੀ ਦੀ ਸੰਧੀ" 'ਤੇ ਦਸਤਖਤ ਕੀਤੇ ਸਨ। ਈਡਨ ਨੇ ਆਪਣੀ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ  ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਕੀਮਤੀ ਹੀਰੇ ਪਹਿਨੇ ਸਨ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਉਚ ਦਰਬਾਰੀ   ਕੀਮਤੀ ਰਤਨਾਂ ਨਾਲ ਸਜੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਮਹਾਰਾਜੇ ਕੋਲ ਇੰਨੇ ਹੀਰੇ ਸਨ ਕਿ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਘੋੜਿਆਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੀਮਤੀ ਰਤਨਾਂ ਨਾਲ ਸਜਾਇਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਲਿਖਿਆ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਫਰਨੀਚਰ ਅਤੇ ਮਹਿਲ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਕਿਸੇ ਅਜੂਬੇ ਤੋਂ ਘਟ ਨਹੀਂ ਸੀ ਜਿਸਦੀ ਤੁਸੀਂ ਕਲਪਨਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ । ਫੈਨੀ ਈਡਨ ਨੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਡਾਇਰੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਕਿ "ਜੇਕਰ ਕਦੇ ਸਾਨੂੰ ਇਸ ਰਾਜ ਨੂੰ ਲੁੱਟਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਮੈਂ ਸਿੱਧਾ ਉਸਦੇ ਤਬੇਲੇ ਵਿੱਚ ਜਾਵਾਂਗਾ"।

ਕੋਹਿਨੂਰ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਮਹਾਰਾਜਾ ਦਲੀਪ ਸਿੰਘ ਕੋਲੋਂ ਲੁੱਟਿਆ ਗਿਆ

1839 ਵਿੱਚ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਸਿਖਾਂ ਸਰਦਾਰਾਂ ਦੀ ਆਪਸੀ ਫੁਟ ਤੇ ਸਖ਼ਤ ਸੱਤਾ ਸੰਘਰਸ਼ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 1843 ਵਿੱਚ ਪੰਜ ਸਾਲਾ ਦਲੀਪ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਰਾਜਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ।ਪਰ ਦੂਜੀ ਐਂਗਲੋ-ਸਿੱਖ ਜੰਗ ਵਿੱਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੀ ਜਿੱਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਾਮਰਾਜ ਅਤੇ ਕੋਹਿਨੂਰ 'ਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦਾ ਕਬਜ਼ਾ ਹੋ ਗਿਆ।ਮਹਾਰਾਜਾ ਦਲੀਪ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਂ ਤੋਂ ਅਲੱਗ ਕਰਕੇ ਇੱਕ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਜੋੜੇ ਨਾਲ ਰਹਿਣ ਲਈ ਫ਼ਤਿਹਗੜ੍ਹ ਕਿਲ੍ਹੇ ਵਿਚ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।

ਲਾਰ਼ਡ ਡਲਹੌਜ਼ੀ ਖ਼ੁਦ ਕੋਹਿਨੂਰ ਲੈਣ ਲਾਹੌਰ ਆਏ। ਉਥੋਂ ਦੇ ਤੋਸ਼ੇਖਾਨੇ ਤੋਂ ਹੀਰਿਆਂ ਨੂੰ ਕੱਢਵਾ ਕੇ ਡਲਹੌਜ਼ੀ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ।ਉਸ ਸਮੇਂ ਕੋਹਿਨੂਰ ਦਾ ਵਜਨ 190.3 ਕੈਰੇਟ ਸੀ। ਲਾਰਡ ਡਲਹੌਜ਼ੀ ਨੇ ਕੋਹਿਨੂਰ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਦੇ ਜਹਾਜ਼ 'ਮੇਡੀਆ' ਰਾਹੀਂ ਮਹਾਰਾਣੀ ਵਿਕਟੋਰੀਆ ਨੂੰ ਭੇਜਣ ਦਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਲਿਆ। ਉਸ ਜਹਾਜ਼ ਨੂੰ ਰਸਤੇ ਵਿੱਚ ਕਈ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ।ਕੋਹਿਨੂਰ ਲੈ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਜਹਾਜ਼ ਮੁਸੀਬਤਾਂ ਵਿੱਚ ਫ਼ਸਿਆ

'ਕੋਹਿਨੂਰ ਦਾ ਸਟੋਰੀ ਆਫ਼ ਵਰਲਡਜ਼ ਮੋਸਟ ਇਨਫ਼ੇਮਸ ਡਾਇਮੰਡ' ਦੇ ਸਹਿ-ਲੇਖਕ ਅਨੀਤਾ ਆਨੰਦ ਦੱਸਦੇ ਹਨ, ''ਜਦੋਂ ਕੋਹਿਨੂਰ ਨੂੰ ਜਹਾਜ਼ 'ਤੇ ਚੜ੍ਹਾਇਆ ਗਿਆ ਤਾਂ ਜਹਾਜ਼ ਦੇ ਚਾਲਕਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਦੀ ਭਨਕ ਵੀ ਨਹੀਂ ਪੈਣ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਕੀ ਲੈ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ?

ਮੇਡੀਆ ਨਾਮ ਦੇ ਇਸ ਜਹਾਜ਼ ਦੇ ਇੰਗਲੈਂਡ ਰਵਾਨਾ ਹੋਣ ਤੋਂ ਇੱਕ ਦੋ ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਤੱਕ ਤਾਂ ਕੋਈ ਸਮੱਸਿਆ ਨਹੀਂ ਆਈ ਪਰ ਫ਼ਿਰ ਕੁਝ ਲੋਕ ਬੀਮਾਰ ਹੋ ਗਏ ਅਤੇ ਜਹਾਜ਼ 'ਤੇ ਹੈਜ਼ਾ ਫ਼ੈਲ ਗਿਆ। ਜਹਾਜ਼ ਦੇ ਕਪਤਾਨ ਨੇ ਚਾਲਕਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਚਿੰਤਾ ਦੀ ਕੋਈ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਮੌਰੀਸ਼ਿਅਸ ਆਉਣ ਵਾਲਾ ਹੈ।ਉੱਥੇ ਸਾਨੂੰ ਦਵਾਈ ਅਤੇ ਖਾਣਾ ਮਿਲੇਗਾ ਅਤੇ ਸਭ ਕੁਝ ਠੀਕ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। ਪਰ ਜਦੋਂ ਜਹਾਜ਼ ਮੌਰੀਸ਼ਿਅਸ ਪਹੁੰਚਣ ਵਾਲਾ ਸੀ, ਉਥੋਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਤੱਕ ਜਹਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਬੀਮਾਰ ਲੋਕਾਂ ਬਾਰੇ ਖ਼ਬਰ ਪਹੁੰਚ ਗਈ।ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਧਮਕੀ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਜੇ ਜਹਾਜ਼ ਤੱਟ ਦੇ ਨੇੜੇ ਵੀ ਪਹੁੰਚਿਆ ਤਾਂ ਉਹ ਇਸ ਨੂੰ ਤੋਪਾਂ ਨਾਲ ਉਡਾ ਦੇਣਗੇ।ਚਾਲਕ ਦਲ ਜੋ ਹੈਜਾ ਫ਼ੈਲਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਵਿੱਚ ਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਇਹ ਹੀ ਮਨਾਉਂਦਾ ਰਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਕਿਸੇ ਤਰੀਕੇ ਇੰਗਲੈਂਡ ਪਹੁੰਚ ਜਾਣਗੇ।ਰਸਤੇ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਵੱਡੇ ਸਮੁੰਦਰੀ ਤੂਫ਼ਾਨ ਦਾ ਵੀ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ, ਜਿਸ ਨੇ ਜਹਾਜ਼ ਨੂੰ ਤਕਰੀਬਨ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਤੋੜ ਦਿੱਤਾ।ਜਦੋਂ ਉਹ ਇੰਗਲੈਂਡ ਪਹੁੰਚੇ ਤਾਂ ਜਾ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਿਆ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਕੋਹਿਨੂਰ ਲਿਆ ਰਹੇ ਸਨ ਅਤੇ ਸ਼ਾਇਦ ਇਸੇ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੰਨੀਆਂ ਔਖਿਆਈਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ।

ਲੰਦਨ ਵਿੱਚ ਕੋਹਿਨੂਰ ਦਾ ਬੇਮਿਸਾਲ ਸਵਾਗਤ

ਜਦੋਂ ਕੋਹਿਨੂਰ ਲੰਦਨ ਪਹੁੰਚਿਆ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਕ੍ਰਿਸਟਲ ਪੈਲੇਸ ਵਿੱਚ ਬਰਤਾਨਵੀ ਜਨਤਾ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਵਿਲੀਅਮ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, 'ਕੋਹਿਨੂਰ ਨੂੰ ਬਰਤਾਨਵੀਆ ਲੈ ਜਾਣ ਦੇ ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਉਸ ਦੀ ਨੁਮਾਇਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ।'ਦਿ ਟਾਈਮਜ਼ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਕਿ ਲੰਦਨ ਵਿੱਚ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਇੰਨਾ ਵੱਡਾ ਇਕੱਠ ਕਦੀ ਨਹੀਂ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਜਦੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਤਾਂ ਲਗਾਤਾਰ ਬੂੰਦਾਬਾਂਦੀ ਹੋ ਰਹੀ ਸੀ।। ਇਸ ਹਾਰ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, ਉਸਨੂੰ ਪੰਨੇ ਨਾਲ ਜੜੀ ਹੋਈ ਕਮਰਬੰਦ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਕੀਮਤੀ ਹੀਰਾ ਕੋਹਿਨੂਰ ,ਘੋੜੇ  ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ ਨੂੰ ਸੌਂਪਣੇ ਪਏ। ਅੱਜ, ਕੋਹਿਨੂਰ ਹੀਰਾ ਲੰਡਨ ਦੇ ਟਾਵਰ ਵਿੱਚ ਮਹਾਰਾਣੀ ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ ਦੇ ਤਾਜ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਅੱਜ ਇਹ ਹੀਰਾ ਆਪਣੇ ਸ਼ਾਹੀ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਬਰਤਾਨੀਆ ਦੇ ਜ਼ਾਲਮ ਇਤਿਹਾਸ ਦਾ ਵੀ ਪ੍ਰਤੀਕ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ।

ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਰਾਜਾ ਚਾਰਲਸ ਦੀ ਤਾਜਪੋਸ਼ੀ ਮੌਕੇ ਕੋਹਿਨੂਰ ਨਹੀਂ ਦਿਖਾਏਗਾ

ਬਕਿੰਘਮ ਪੈਲੇਸ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਲੁੱਟੀਆਂ ਗਈਆਂ ਕਲਾਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਦੀ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲਤਾ ਤੋਂ ਸਪਸ਼ਟ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜਾਣੂ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਨੂੰ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿੰਗ ਚਾਰਲਸ ਦੀ ਤਾਜਪੋਸ਼ੀ ਮੌਕੇ ਮਹਾਰਾਣੀ ਕੈਮਿਲਾ ਨੂੰ ਕੋਹਿਨੂਰ ਨਾਲ ਜੜ੍ਹਿਆ ਤਾਜ ਪਹਿਨਾਉਣਾ ਬਸਤੀਵਾਦੀ ਅਤੀਤ ਦੀਆਂ ਦਰਦਨਾਕ ਯਾਦਾਂ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰੇਗਾ। ਮਹਿਲ ਨੇ ਹੁਣੇ ਜਿਹੇ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਇਸ ਨੂੰ ਦੂਜੇ ਹੀਰੇ ਨਾਲ ਬਦਲ ਦੇਵੇਗਾ। ਅਰਥਾਤ ਕੋਹਿਨੂਰ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ।