ਇਜ਼ਰਾਇਲ ਤੇ ਫ਼ਲਸਤੀਨ ਦੀ ਜੰਗ ਦਾ ਫ਼ਲਸਫ਼ਾ 

ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿਚ ਜੰਗ ਦਾ ਫ਼ਲਸਫ਼ਾ ਬੇਕਸੂਰ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।

ਫ਼ਲਸਤੀਨ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਉੱਤੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦਾ ਇਹ ਕੋਈ ਪਹਿਲਾ ਹਮਲਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸੰਘਰਸ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾ ਵਾਰੇ ਸੰਖੇਪ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਾਂਝੀ ਕਰਾਗੇ।ਇਨ੍ਹਾਂ ਬਗਾਵਤਾਂ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਓਦੋਂ ਹੋਈ ਜਦੋਂ 29 ਨਵੰਬਰ, 1947 ਨੂੰ, ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਜਨਰਲ ਅਸੈਂਬਲੀ ਨੇ ਮਤਾ 181 (ਜਿਸ ਨੂੰ ਵੰਡ ਦਾ ਮਤਾ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ਅਪਣਾਇਆ ਜੋ ਮਈ 1948 ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੇਟ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਫਲਸਤੀਨੀ ਫਤਵੇ ਨੂੰ ਯਹੂਦੀ ਅਤੇ ਅਰਬ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡ ਦੇਵੇਗਾ। ਮਤੇ ਦੇ ਤਹਿਤ, ਯਰੂਸ਼ਲਮ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਧਾਰਮਿਕ ਮਹੱਤਤਾ ਵਾਲਾ ਖੇਤਰ  ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਨਿਯੰਤਰਣ ਅਧੀਨ ਰਹੇਗਾ।

ਫਲਸਤੀਨੀ ਅਰਬਾਂ ਨੇ ਇਸ ਵਿਵਸਥਾ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦੇਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਹ ਯਹੂਦੀਆਂ ਲਈ ਅਨੁਕੂਲ ਅਤੇ ਅਰਬ ਆਬਾਦੀ ਲਈ ਅਣਉਚਿਤ ਸਮਝਦੇ ਸਨ ਜੋ ਵੰਡ ਦੇ ਅਧੀਨ ਯਹੂਦੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣਗੇ। ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਮਤੇ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਕੇ ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਅਰਬਾਂ ਅਤੇ ਯਹੂਦੀਆਂ ਵਿਚਕਾਰ ਗੱਲਬਾਤ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਮੱਧ ਮਾਰਗ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ। ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਨੇ ਫਲਸਤੀਨ ਦੇ ਅੰਦਰ ਯਹੂਦੀ ਅਤੇ ਅਰਬ ਸਮੂਹਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ।  ਲੜਾਈ ਫਲਸਤੀਨ ਅਤੇ ਗੁਆਂਢੀ ਅਰਬ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਵਾਲੰਟੀਅਰਾਂ ਦੀ ਬਣੀ ਅਰਬ ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਆਰਮੀ ਦੀਆਂ ਸਥਾਨਕ ਇਕਾਈਆਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਫਲਸਤੀਨੀ ਅਰਬਾਂ ਦੁਆਰਾ ਹਮਲਿਆਂ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ।  ਇਹਨਾਂ ਸਮੂਹਾਂ ਨੇ ਯਹੂਦੀ ਸ਼ਹਿਰਾਂ, ਬਸਤੀਆਂ ਅਤੇ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸੈਨਾਵਾਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਆਪਣੇ ਹਮਲੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੇ।  ਯਹੂਦੀ ਫੌਜਾਂ ਫਿਲਸਤੀਨ ਵਿੱਚ ਯਹੂਦੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ ਭੂਮੀਗਤ ਮਿਲੀਸ਼ੀਆ, ਹਗਨਾਹ ਅਤੇ ਦੋ ਛੋਟੇ ਅਨਿਯਮਿਤ ਸਮੂਹਾਂ, ਇਰਗੁਨ ਅਤੇ ਲੇਹੀ ਤੋਂ ਬਣੀ ਹੋਈ ਸੀ।  ਅਰਬਾਂ ਦਾ ਟੀਚਾ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਵੰਡ ਦੇ ਮਤੇ ਨੂੰ ਰੋਕਣਾ ਅਤੇ ਯਹੂਦੀ ਰਾਜ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਨੂੰ ਰੋਕਣਾ ਸੀ।  ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਯਹੂਦੀ, ਵੰਡ ਯੋਜਨਾ ਦੇ ਤਹਿਤ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਲਾਟ ਕੀਤੇ ਗਏ ਖੇਤਰ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨ ਦੀ ਉਮੀਦ ਰੱਖਦੇ ਸਨ। 14 ਮਈ, 1948 ਨੂੰ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੁਆਰਾ ਆਪਣੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਸਾਬਕਾ ਫਲਸਤੀਨੀ ਫਤਵਾ ਦੇ ਖੇਤਰ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਲਈ ਫਲਸਤੀਨੀ ਅਰਬਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਹੋਰ ਅਰਬ ਫੌਜਾਂ ਨਾਲ ਲੜਾਈ ਤੇਜ਼ ਹੋ ਗਈ।  14 ਮਈ ਦੀ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ, ਅਰਬਾਂ ਨੇ ਤੇਲ ਅਵੀਵ 'ਤੇ ਹਵਾਈ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ, ਜਿਸਦਾ ਇਜ਼ਰਾਈਲੀਆਂ ਨੇ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ।  ਇਹ ਕਾਰਵਾਈ ਲੇਬਨਾਨ, ਸੀਰੀਆ, ਇਰਾਕ ਅਤੇ ਮਿਸਰ ਦੀਆਂ ਅਰਬ ਫੌਜਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸਾਬਕਾ ਫਲਸਤੀਨੀ ਫਤਵਾ ਦੇ ਹਮਲੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।  ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ ਨੇ ਮਿਸਰ ਦੀ ਕਮਾਂਡ ਹੇਠ ਲੜਨ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਫੌਜ ਭੇਜੀ।  ਟਰਾਂਸਜਾਰਡਨ ਤੋਂ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਿੱਖਿਅਤ ਫੌਜਾਂ ਨੇ ਆਖਰਕਾਰ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਦਖਲ ਦਿੱਤਾ, ਪਰ ਸਿਰਫ ਉਹਨਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਵੰਡ ਯੋਜਨਾ ਅਤੇ ਯੇਰੂਸ਼ਲਮ ਦੇ ਕਾਰਪਸ ਅਲੱਗ-ਥਲੱਗ ਅਧੀਨ ਅਰਬ ਰਾਜ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਮਨੋਨੀਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।  ਤਣਾਅਪੂਰਨ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਲੜਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਬਲਾਂ, ਜੋ ਹੁਣ ਸਾਂਝੀ ਕਮਾਂਡ ਅਧੀਨ ਹਨ, ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਸਨ।ਹਾਲਾਂਕਿ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੌਰਾਨ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਨੇ ਦੋ ਜੰਗਬੰਦੀ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ, ਇਹ ਲੜਾਈ 1949 ਤੱਕ ਜਾਰੀ ਰਹੀ।

ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਅਤੇ ਅਰਬ ਰਾਜ ਫਰਵਰੀ ਤੱਕ ਕਿਸੇ ਰਸਮੀ ਹਥਿਆਰਬੰਦੀ ਸਮਝੌਤੇ 'ਤੇ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚੇ।  ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਅਤੇ ਗੁਆਂਢੀ ਰਾਜਾਂ ਮਿਸਰ, ਲੇਬਨਾਨ, ਟ੍ਰਾਂਸਜਾਰਡਨ ਅਤੇ ਸੀਰੀਆ ਵਿਚਕਾਰ ਵੱਖਰੇ ਸਮਝੌਤਿਆਂ ਦੇ ਤਹਿਤ, ਇਹ ਸਰਹੱਦੀ ਰਾਸ਼ਟਰ ਰਸਮੀ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਲਾਈਨਾਂ ਲਈ ਸਹਿਮਤ ਹੋਏ।  ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੇ 1947 ਵਿੱਚ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਮਤੇ ਦੇ ਤਹਿਤ ਪਹਿਲਾਂ ਫਲਸਤੀਨੀ ਅਰਬਾਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਕੁਝ ਇਲਾਕਾ ਹਾਸਲ ਕਰ ਲਿਆ। ਮਿਸਰ ਅਤੇ ਜਾਰਡਨ ਨੇ ਕ੍ਰਮਵਾਰ ਗਾਜ਼ਾ ਪੱਟੀ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਕੰਢੇ ਉੱਤੇ ਆਪਣਾ ਕੰਟਰੋਲ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਿਆ।  ਇਹ ਜੰਗਬੰਦੀ ਦੀਆਂ ਲਾਈਨਾਂ 1967 ਤੱਕ ਚੱਲੀਆਂ। ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜੰਗਬੰਦੀ ਗੱਲਬਾਤ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ, *ਜੂਨ 1967 ਵਿੱਚ, ਛੇ-ਦਿਨ ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ, ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੇ ਗਾਜ਼ਾ ਪੱਟੀ ਅਤੇ ਸਿਨਾਈ ਪ੍ਰਾਇਦੀਪ ਦਾ ਕੰਟਰੋਲ ਹਾਸਲ ਕਰ ਲਿਆ। *ਅਕਤੂਬਰ 1973 ਵਿੱਚ ਯੋਮ ਕਿਪੁਰ ਉੱਤੇ, ਮਿਸਰ ਅਤੇ ਸੀਰੀਆ ਤੋਂ ਹਮਲਾਵਰ ਫ਼ੌਜਾਂ ਨੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੂੰ ਅਰਬ ਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਬਿਹਤਰ ਸ਼ਰਤਾਂ ਉਤੇ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਨ ਲਈ ਮਨਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ।  19 ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਤਕਰੀਬਨ 2,700 ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਸੈਨਿਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੀ ਲਗਭਗ 3 ਮਿਲੀਅਨ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਵਿੱਚੋਂ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋਏ ਸਨ। *26 ਮਾਰਚ, 1979 ਨੂੰ, ਮਿਸਰ ਅਤੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੇ ਵ੍ਹਾਈਟ ਹਾਊਸ ਵਿਖੇ ਇੱਕ ਸ਼ਾਂਤੀ ਸੰਧੀ 'ਤੇ ਦਸਤਖਤ ਕੀਤੇ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੂੰ ਸਿਨਾਈ ਪ੍ਰਾਇਦੀਪ ਤੋਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਾਪਸ ਲੈ ਲਿਆ ਗਿਆ।  ਦੋਵੇਂ ਦੇਸ਼ ਕਬਜ਼ੇ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਫਲਸਤੀਨੀਆਂ ਲਈ ਸਵੈ-ਸ਼ਾਸਨ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦੇਣ ਲਈ ਇੱਕ ਸਮਝੌਤੇ ਦੇ ਢਾਂਚੇ 'ਤੇ ਸਹਿਮਤ ਹੋਏ।  ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਬਾਅਦ, ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਰੀਗਨ ਨੇ ਜਾਰਡਨ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਪੂਰੀ ਖੁਦਮੁਖਤਿਆਰੀ ਲਈ ਆਪਣਾ ਸਮਰਥਨ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ, ਪਰ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੇ ਇਸ ਯੋਜਨਾ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।

1993 ਵਿੱਚ, ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ ਅਰਾਫਾਤ ਨੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨਾਲ ਓਸਲੋ ਸਮਝੌਤੇ 'ਤੇ ਹਸਤਾਖਰ ਕੀਤੇ, ਅਤੇ ਦੋ-ਰਾਜੀ ਹੱਲ ਦੇ ਅਧਾਰ 'ਤੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਨ ਲਈ ਵਚਨਬੱਧ ਹੋਏ,  ਸੌਦੇ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਹਮਾਸ ਨੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਵਿੱਚ ਆਤਮਘਾਤੀ ਬੰਬ ਧਮਾਕਿਆਂ ਦੀ ਲੜੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਸੀ।*ਦਸੰਬਰ 1987 ਵਿੱਚ, ਵੈਸਟ ਬੈਂਕ ਅਤੇ ਗਾਜ਼ਾ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਫਲਸਤੀਨੀਆਂ ਨੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਪਹਿਲੀ ਜੰਗ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਤੇ ਮੁਸਲਿਮ ਬ੍ਰਦਰਹੁੱਡ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੇ ਹਮਾਸ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। 1997 ਵਿੱਚ, ਦੋ ਆਤਮਘਾਤੀ ਬੰਬ ਹਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ 27 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ, ਅਤੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ, ਸ਼ਿਮੋਨ ਪੇਰੇਜ਼ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਹਮਾਸ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਲਗਾਤਾਰ ਜੰਗ ਛੇੜੇਗਾ। ਸਤੰਬਰ 2000 ਵਿੱਚ, ਕੈਂਪ ਡੇਵਿਡ ਵਿਖੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਅਤੇ ਫਲਸਤੀਨ ਵਿਚਕਾਰ ਗੱਲਬਾਤ ਦੇ ਕੁਝ ਮਹੀਨਿਆਂ ਬਾਅਦ, ਇੱਕ ਦੂਸਰੀ ਜੰਗ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ, ਫਲਸਤੀਨੀ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਪੁਲਿਸ 'ਤੇ ਪੱਥਰ ਸੁੱਟੇ।  ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨਾਲ ਲੜਨ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਫਲਸਤੀਨ ਦੇ ਅੰਦਰ ਹਮਾਸ ਲਈ ਸਮਰਥਨ ਵਧਦਾ ਰਿਹਾ। ਸਤੰਬਰ 2005 ਵਿੱਚ, ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਫੌਜਾਂ ਨੇ ਗਾਜ਼ਾ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਲਿਆ, ਪਰ ਪੱਟੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਅਤੇ ਬਾਹਰ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਫਲਸਤੀਨੀਆਂ ਦੀ ਆਵਾਜਾਈ ਨੂੰ ਸੀਮਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਹੋਈ।*ਜਨਵਰੀ 2006 ਵਿੱਚ, ਫਿਲਸਤੀਨੀ ਨੇਤਾ ਯਾਸਿਰ ਅਰਾਫਾਤ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਲਗਭਗ ਇੱਕ ਸਾਲ ਬਾਅਦ, ਅਰਧ ਸੈਨਿਕ ਸੰਗਠਨ ਫਤਹ ਦੇ ਸਹਿ-ਸੰਸਥਾਪਕ, ਹਮਾਸ ਨੇ ਫਲਸਤੀਨੀ ਸੰਸਦੀ ਚੋਣ ਜਿੱਤੀ।*ਗਾਜ਼ਾ ਤੋਂ ਰਾਕੇਟ ਫਾਇਰ ਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ, ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੇ ਦਸੰਬਰ 2008 ਵਿੱਚ ਹਮਾਸ ਦੇ ਟਿਕਾਣਿਆਂ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਜਿਸ ਵਿੱਚ 200 ਫਲਸਤੀਨੀ ਮਾਰੇ ਗਏ।  ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਬਾਅਦ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹਮਾਸ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਜ਼ਮੀਨੀ ਜੰਗ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ।  ਕੁੱਲ ਮਿਲਾ ਕੇ 1,200 ਫਲਸਤੀਨੀ ਅਤੇ 13 ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ।*ਜਨਵਰੀ 2009 ਵਿੱਚ, ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਅਤੇ ਫਲਸਤੀਨੀ ਸਮੂਹਾਂ ਨੇ ਇਕਪਾਸੜ ਜੰਗਬੰਦੀ ਦੀ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ, ਫਿਰ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਗਾਜ਼ਾ ਤੋਂ ਪਿੱਛੇ ਹਟ ਗਿਆ, ਅਤੇ ਪੱਟੀ ਦੇ ਘੇਰੇ ਵਿੱਚ ਮੁੜ ਤਾਇਨਾਤ  ਹੋ ਗਿਆ। ਨਵੰਬਰ 2012 ਵਿੱਚ, ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੇ ਹਮਾਸ ਦੇ ਫੌਜੀ ਮੁਖੀ ਅਹਿਮਦ ਅਲ-ਜਬਾਰੀ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹਫ਼ਤੇ ਤੋਂ ਵੱਧ ਗੋਲੀਬਾਰੀ ਹੋਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ 150 ਤੋਂ ਵੱਧ ਫਲਸਤੀਨੀ ਅਤੇ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਛੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਮਾਰੇ ਗਏ। 2014 ਵਿੱਚ, ਹਮਾਸ ਨੇ ਤਿੰਨ ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਕਿਸ਼ੋਰਾਂ ਨੂੰ ਅਗਵਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ, ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਤੋਂ ਹਮਲਿਆਂ ਅਤੇ ਗਾਜ਼ਾ ਤੋਂ ਰਾਕੇਟ ਲਾਂਚ, ਇੱਕ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 1,881 ਤੋਂ ਵੱਧ ਫਲਸਤੀਨੀ ਅਤੇ 60 ਤੋਂ ਵੱਧ ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਮਾਰੇ ਗਏ। 2018 ਵਿੱਚ, ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 170 ਫਲਸਤੀਨੀ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ ਕਿਉਂਕਿ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੇ ਗਾਜ਼ਾ ਅਤੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੂੰ ਵੱਖ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਬੈਰੀਅਰ ਵਾੜ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਾਂ ਦਾ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ।*ਮਈ 2021 ਵਿੱਚ, ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਯਰੂਸ਼ਲਮ ਵਿੱਚ ਅਲ-ਅਕਸਾ ਮਸਜਿਦ 'ਤੇ ਛਾਪਾ ਮਾਰਿਆ, ਜੋ ਕਿ ਇਸਲਾਮ ਵਿੱਚ ਤੀਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪਵਿੱਤਰ ਸਥਾਨ ਹੈ, ਜਿਸਨੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਅਤੇ ਹਮਾਸ ਵਿਚਕਾਰ 11 ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਲੜਾਈ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ 200 ਤੋਂ ਵੱਧ ਫਲਸਤੀਨੀ ਅਤੇ 10 ਤੋਂ ਵੱਧ ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਮਾਰੇ ਗਏ।*2022 ਵਿੱਚ ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਅੱਤਵਾਦੀ ਹਮਲਿਆਂ ਦੇ ਬਾਅਦ, ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਬਲਾਂ ਨੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਾਲੇ ਪੱਛਮੀ ਕੰਢੇ ਵਿੱਚ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 166 ਫਲਸਤੀਨੀਆਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ।*ਮਈ 2021 ਵਿੱਚ, ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਯਰੂਸ਼ਲਮ ਵਿੱਚ ਅਲ-ਅਕਸਾ ਮਸਜਿਦ 'ਤੇ ਛਾਪਾ ਮਾਰਿਆ, ਜੋ ਕਿ ਇਸਲਾਮ ਵਿੱਚ ਤੀਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪਵਿੱਤਰ ਸਥਾਨ ਹੈ, ਜਿਸਨੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਅਤੇ ਹਮਾਸ ਵਿਚਕਾਰ 11 ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਲੜਾਈ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ 200 ਤੋਂ ਵੱਧ ਫਲਸਤੀਨੀ ਅਤੇ 10 ਤੋਂ ਵੱਧ ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਮਾਰੇ ਗਏ।2022 ਵਿੱਚ ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਅੱਤਵਾਦੀ ਹਮਲਿਆਂ ਦੇ ਬਾਅਦ, ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਬਲਾਂ ਨੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਾਲੇ ਪੱਛਮੀ ਕੰਢੇ ਵਿੱਚ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 166 ਫਲਸਤੀਨੀਆਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ।

ਇਸ ਸਾਲ ਕਈ ਮੌਕਿਆਂ 'ਤੇ, ਸੈਂਕੜੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਬਲਾਂ ਨੇ ਫਲਸਤੀਨੀ ਸ਼ਹਿਰ ਜੇਨਿਨ ਵਿੱਚ ਫੌਜੀ ਛਾਪੇ ਮਾਰੇ।  ਜਨਵਰੀ ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਫਲਸਤੀਨੀ ਵਿਅਕਤੀ ਨੇ ਪੂਰਬੀ ਯਰੂਸ਼ਲਮ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਸਥਾਨ ਵਿੱਚ ਸੱਤ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਨਫਰੰਸ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਫਾਰੂਕ ਅਬਦੁੱਲਾ ਨੇ ਇਸ ਮੌਕੇ ਚਲ ਰਹੀ ਜੰਗ ਓਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਫਲਸਤੀਨ ਦੇ ਮੁੱਦੇ ਨੂੰ ਸੁਲਝਾਉਣ ਵਿੱਚ ਅਸਫਲ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਆਪਸੀ ਬਗਾਵਤ ਵਿੱਚ ਦੋਵੇਂ ਪਾਸੇ ਬੇਕਸੂਰ ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਪੀਡੀਪੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮਹਿਬੂਬਾ ਮੁਫਤੀ ਨੇ ਵੀ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਅਤੇ ਫਲਸਤੀਨੀਆਂ ਵਿਚਕਾਰ ਦੁਸ਼ਮਣੀ ਦੇ ਅੰਤ ਦੀ ਉਮੀਦ ਕਰਦੀ ਹੈ ।  ਇਤਿਹਾਸ ਦੀ ਦ੍ਰਿਸਟੀਕੋਣ ਵਿਚ “ਜੰਗ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਮਾੜੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਲੋਕ ਦੁਖੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲੜਾਈ ਵਿਚ ਕੇਨੇ ਹੀ ਬੇਕਸੂਰ ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਤੇ ਫਲਸਤੀਨੀ ਮਾਰੇ ਗਏ।  ਜੰਗ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਹੱਲ ਨਹੀਂ ਹੈ।"  “ਅਫ਼ਸੋਸ ਦੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਅਸਫਲ ਰਿਹਾ ਹੈ।  ਫਲਸਤੀਨ ਦਾ ਮੁੱਦਾ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਲਟਕਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਇਸ ਨੂੰ ਹੱਲ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।  ਬੇਕਸੂਰ ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ, ” ਜ਼ਾਬਰਾਂ ਤੇ ਜ਼ਬਰ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚਾਲ਼ੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੌਰਾਨ ਭਾਵੇਂ ਜ਼ਾਬਰ ਵਕਤੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਫ਼ੌਜੀ ਜਿੱਤ ਹਾਸਲ ਕਰ ਵੀ ਲਵੇ ਪਰ ਤਾਂ ਵੀ ਜਿੱਤਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਉਸ ਘੋਲ਼ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਪੋਜ਼ੀਸ਼ਨ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜ਼ਬਰ ਸਹਿਣ ਵਾਲ਼ੇ ਲੋਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੋ ਕੇ ਨਿੱਕਲ਼ਦੇ ਹਨ। ਹਰੇਕ ਜ਼ਾਬਰ ਦਾ ਇਹੀ ਦਵੰਦ ਹੈ, ਜੇ ਉਹ ਹਮਲਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਤਾਂ ਵੀ ਹਾਰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਜੇ ਹਮਲਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਵੀ ਹਾਰਦਾ ਹੈ।

ਡਾ. ਸਰਬਜੀਤ ਕੌਰ ਜੰਗ