ਕੋਰੋਨਾ ਕਾਰਨ ਭਾਰਤ ਸਮੇਤ ਪੂਰੇ ਵਿਸ਼ਵ 'ਚ ਵਾਪਰੇਗਾ ਆਰਥਿਕ ਕਹਿਰ

ਆਸ਼ੂਤੋਸ਼ (ਪੱਤਰਕਾਰ)

ਕੋਰੋਨਾ ਦਾ ਕਹਿਰ ਭਿਆਨਕ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਹੈ ਤੇ ਆਰਥਿਕ ਦਸ਼ਾ ਵੀ ਵਿਗੜੇਗੀ। ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਸੁੰਗੜ ਜਾਵੇਗੀ, ਭਾਵ ਵਿਕਾਸ ਦਰ ਵਧਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਘੱਟ ਜਾਵੇਗੀ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮਾਹਿਰ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਕਿ ਤਾਲਾਬੰਦੀ ਕਾਰਨ ਸਾਰੀਆਂ ਆਰਥਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਬੰਦ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਨ, ਬਾਜ਼ਾਰ ਬੰਦ ਹਨ, ਆਵਾਜਾਈ ਬੰਦ ਹੈ, ਰੇਲ ਬੰਦ ਹੈ, ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ ਬੰਦ ਹਨ, ਹੋਟਲ ਬੰਦ ਹਨ, ਢਾਬੇ ਬੰਦ ਹਨ, ਸਿਨੇਮੇ ਹਾਲ ਬੰਦ ਹਨ, ਫੈਕਟਰੀਆਂ ਬੰਦ ਹਨ, ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਮਜ਼ਦੂਰ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। 
ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰੇਟਿੰਗ ਏਜੰਸੀ ਗੋਲਡਮੈਨ ਸੈਕਸ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ 0.4% ਤੱਕ ਸੁੰਗੜ ਜਾਵੇਗੀ। ਇਹੀ ਮੁਲਾਂਕਣ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵਿੱਤੀ ਸੇਵਾਵਾਂ ਫਰਮ ਨੋਮੁਰਾ ਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਅਨੁਸਾਰ 2020-21 ਵਿਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਵਿਚ ਕੋਈ ਤਰੱਕੀ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗੀ। ਇਹ 0.4% ਤੱਕ ਸੁੰਗੜਦੀ ਨਜ਼ਰ ਆਵੇਗੀ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਮਾੜੀ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਸੀ। ਵਿਕਾਸ ਦਰ, ਭਾਵ ਜੀਡੀਪੀ ਵਿਕਾਸ ਦਰ ਕੋਰੋਨਾ ਅਤੇ ਤਾਲਾਬੰਦੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੰਜ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਆ ਗਈ ਸੀ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਚਾਲੀ ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਤਾਲਾਬੰਦੀ ਭਾਰਤੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਦੀ ਰੀੜ ਦੀ ਹੱਡੀ ਤੋੜ ਰਹੀ ਹੈ।

ਗੋਲਡਮੈਨ ਸੈਕਸ ਨੇ ਫਰਵਰੀ 2019 ਵਿਚ 2020-21 ਲਈ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੀ ਜੀਡੀਪੀ 6% ਦੀ ਦਰ ਨਾਲ ਵਿਕਾਸ ਕਰੇਗੀ। ਫਿਰ ਮਾਰਚ ਵਿਚ ਇਸ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਬਦਲ ਗਿਆ। ਫਿਰ ਇਸ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ 5.2% ਸੀ, ਪਰ ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਤਾਲਾ ਲੱਗਿਆ, 7 ਅਪ੍ਰੈਲ ਨੂੰ ਗੋਲਡਮੈਨ ਸੈਕਸ ਨੇ ਜੀਡੀਪੀ ਵਿਚ ਭਾਰੀ ਗਿਰਾਵਟ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ। ਹੁਣ ਇਸ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ 1.6% ਸੀ। ਇਹ ਅਨੁਮਾਨ 16 ਅਪ੍ਰੈਲ ਤੱਕ 0.4% ਹੋ ਗਿਆ। ਜੇ ਅਜਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਕਰੋੜਾਂ ਲੋਕ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰ ਹੋਣਗੇ। ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਫੈਕਟਰੀਆਂ ਬੰਦ ਰਹਿਣਗੀਆਂ। 5 ਖਰਬ ਡਾਲਰ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਬਣਨ ਦਾ ਸੁਪਨਾ ਪੂਰਾ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕੇਗਾ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ 2022 ਤੱਕ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਆਮਦਨ ਦੁੱਗਣੀ ਹੋਵੇਗੀ। ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਮੁਸੀਬਤਾਂ ਝੱਲਣੀਆਂ ਪੈਣਗੀਆਂ। ਆਰਥਿਕ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਸਮਾਜਿਕ ਸਥਿਤੀ 'ਤੇ ਵੀ ਅਸਰ ਪਏਗਾ।

ਜੇ ਸਥਿਤੀ ਵਿਚ ਸੁਧਾਰ ਜਾਂ ਸੁਧਾਰ ਨਾ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਸਮਾਜਕ ਅਰਾਜਕਤਾ ਵੀ ਫੈਲ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਲੁੱਟਾਂ ਖੋਹਾਂ ਵੱਧ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਲਈ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਸੰਤੁਸ਼ਟੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਕਿ ਅਜਿਹੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਸਿਰਫ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਹੋਣਗੀਆਂ, ਸਗੋਂ ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿਚ ਇਹ ਸੰਕਟ ਵਾਪਰੇਗਾ। ਆਈਐਮਐਫ ਦੇ ਮੁਲਾਂਕਣ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਗਲੋਬਲ ਜੀਡੀਪੀ ਵਿੱਚ 3% ਸੁੰਗੜਦੀ ਨਜ਼ਰ ਆਵੇਗੀ, ਭਾਵ ਵਿਕਾਸ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਹੋਵੇਗਾ। ਅਮਰੀਕਾ, ਚੀਨ, ਯੂਰਪ, ਲਾਤੀਨੀ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਅਫਰੀਕਾ, ਕੋਈ ਵੀ ਇਸ ਕੋਰੋਨਾ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਬਚੇਗਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਹੋਰ ਜਾਨੀ ਮਾਲੀ ਤਬਾਹੀ ਹੋਵੇਗੀ ਜਿਥੇ ਕੋਰੋਨਾ ਵਧੇਰੇ ਖਤਰਨਾਕ ਸਾਬਤ ਹੋਵੇਗਾ। 

ਅਮਰੀਕਾ ਕੋਰੋਨਾ ਦੁਆਰਾ ਸਭ ਤੋਂ ਬਰਬਾਦ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਅੱਠ ਮਿਲੀਅਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕ ਉਥੇ ਕੋਰੋਨਾ ਦੇ ਮਰੀਜ਼ ਹਨ ਅਤੇ ਲਗਭਗ 50 ਹਜ਼ਾਰ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਨਿਊਯਾਰਕ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਤਮ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸ਼ਹਿਰ ਨੁਕਸਾਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਵਿੱਚ 5.9% ਦੇ ਸੁੰਗੜੇ ਹੋਣ ਦੀ ਆਸ ਹੈ। ਅਮਰੀਕਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਟਲੀ, ਸਪੇਨ, ਜਰਮਨੀ ਅਤੇ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵੀ ਬਹੁਤ ਗੰਭੀਰ ਹੈ। ਆਈ.ਐੱਮ.ਐੱਫ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਯੂਰਪ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ 7.5% ਦੀ ਗਿਰਾਵਟ ਆਵੇਗੀ ਅਤੇ ਇਟਲੀ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ 9.1%, ਸਪੇਨ ਦੀ 8%, ਫਰਾਂਸ ਦੀ 7.2% ਅਤੇ ਜਰਮਨੀ ਦੀ 7% ਘੱਟ ਜਾਵੇਗੀ। ਚੀਨ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਵਿੱਚ ਵੀ ਭਾਰੀ ਤਬਾਹੀ ਹੋਣ ਦੇ ਸੰਕੇਤ ਹਨ।

ਕੋਰੋਨਾ ਵਾਇਰਸ ਪਹਿਲਾਂ ਚੀਨ ਦੇ ਵੁਹਾਨ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਈ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਫਿਰ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਫੈਲ ਗਿਆ. ਇਸ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਵੁਹਾਨ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਹੁਬੇਈ ਪ੍ਰਾਂਤ ਲਗਭਗ ਦੋ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੱਕ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਾਲਾਬੰਦੀ ਵਿੱਚ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਆਖਰੀ ਤਿਮਾਹੀ ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ 6.8% ਤੱਕ ਸੁੰਗੜ ਗਈ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਕਿ ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਚਾਲ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਹੋ ਗਈ। ਹੁਣ ਇਹ ਉਮੀਦ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਚੀਨ ਵਿਚ ਕੋਰੋਨਾ ਸੰਕਟ ਕਾਫ਼ੀ ਘੱਟ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਅਗਲੀ ਤਿਮਾਹੀ ਵਿਚ ਵਿਕਾਸ ਦਰ 1.2% ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਦਰ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਤੋਂ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਵੱਲ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਵੀ ਡਰ ਹੈ ਕਿ ਕੋਰੋਨਾ ਦਾ ਕਹਿਰ ਅਜੇ ਤੱਕ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਫਰੀਕਾ ਦੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਝਲਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਦਾਅਵੇ ਤੋਂ ਇਹ ਨਹੀਂ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਕਿ ਆਈਐਮਐਫ ਦਾ ਇਹ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕਿੰਨਾ ਸਹੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਹੋਰ ਵੀ ਹੇਠਾਂ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਇੱਕ ਲੰਬੀ ਲੜਾਈ ਲਈ ਤਿਆਰ ਰਹਿਣਾ ਪਏਗਾ ਅਤੇ ਸਖਤ ਦਿਲ ਨਾਲ ਕੁਝ ਬਹੁਤ ਸਖਤ ਫੈਸਲੇ ਲੈਣੇ ਪੈਣਗੇ। ਇਸ ਵਿਚੋਂ ਉੱਭਰਨ ਲਈ ਸੰਜਮ, ਸਹਾਇਤਾ, ਭਾਈਚਾਰਕ ਸਾਂਝ ਅਤੇ ਇਕ ਦੂਸਰੇ ਨਾਲ ਮਾਨਵੀ ਰਿਸ਼ਤਾ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਹਾਂ ਪੱਖੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਨੂੰ ਉਭਾਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ਵਿਚ ਖੋਜਾਂ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਨਾਲ ਫਿਲਹਾਲ ਇਸ ਵੱਲ ਸੋਚਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ ਵਿਚ ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਮਾਡਲ ਜੋ ਮਨੁੱਖਤਾ ਨੂੰ ਕੇਂਦਰ ਵਿਚ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖਦਾ ਹੋਵੇ, ਉਸ ਉੱਪਰ ਰਾਜਨੀਤੀ, ਸਮਾਜਿਕ, ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਦਿਸ਼ਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਖੜੀ ਵੱਡੀ ਸਮੱਸਿਆ ਲਈ ਮਦਦਗਾਰ ਤੇ ਸਹਿਯੋਗੀ ਬਣਨਾ ਸਮੇਂ ਦੀ ਮੰਗ ਅਤੇ ਲੋੜ ਹੈ।