ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਆਇਰਨ ਅਤੇ ਵਿਟਾਮਿਨ-ਡੀ ਦੀ ਵੱਡੀ ਘਾਟ; ਪੂਰਤੀ ਕਰਨ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਜਾਣੋ

ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਆਇਰਨ ਅਤੇ ਵਿਟਾਮਿਨ-ਡੀ ਦੀ ਵੱਡੀ ਘਾਟ; ਪੂਰਤੀ ਕਰਨ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਜਾਣੋ

ਪਟਿਆਲਾ: ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਭਲਾਈ ਮਹਿਕਮੇ ਵੱਲੋਂ ਯੂਨੀਸੈਫ ਅਤੇ ਪੋਪੂਲੇਸ਼ਨ ਕਾਉਂਸਲ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਕਰਵਾਏ ਇੱਕ ਸਰਵੇਖਣ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ 'ਚ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਆਇਰਨ ਅਤੇ ਵਿਟਾਮਿਨ-ਡੀ ਦੀ ਵੱਡੀ ਘਾਟ ਦਾ ਖੁਲਾਸਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। 

ਇਸ ਰਿਪੋਰਟੇ ਮੁਤਾਬਿਕ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਸੂਬੇ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਆਇਰਨ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਮਾਤਰਾ ਪਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਿਕ (0-4) ਸਾਲ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਸ਼੍ਰੈਣੀ 'ਚ 67.2 ਫੀਸਦੀ ਬੱਚਿਆਂ 'ਚ ਆਇਰਨ ਦੀ ਘਾਟ ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਨੰਬਰ 'ਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਰਿਹਾ ਜਿੱਥੇ ਇਸ ਸ਼੍ਰੈਣੀ ਵਿੱਚ 58.9 ਫੀਸਦੀ ਬੱਚਿਆਂ 'ਚ ਆਇਰਨ ਦੀ ਘਾਟ ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।

ਜੇ (5-9) ਸਾਲ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਵਾਚੀਏ ਤਾਂ 50.9 ਫੀਸਦੀ ਬੱਚਿਆਂ 'ਚ ਆਇਰਨ ਦੀ ਘਾਟ ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। (10-19) ਸਾਲ ਦੀ ਸ਼੍ਰੈਣੀ ਵਿੱਚ 45.9 ਫੀਸਦੀ ਅੰਦਰ ਆਇਰਨ ਦੀ ਘਾਟ ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।

ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਵਿਟਾਮਿਨ ਡੀ ਅਤੇ ਵਿਟਾਮਿਨ ਬੀ12 ਦੀ ਵੀ ਬੱਚਿਆਂ ਅੰਦਰ ਘਾਟ ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਹ ਘਾਟਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਸ਼ਰੀਰਕ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਸਮੱਸਿਆ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। 

ਆਇਰਨ ਦੇ ਭੋਜਨ ਸਰੋਤ:

ਵਿਟਾਮਿਨ ਡੀ ਦੇ ਭੋਜਨ ਸਰੋਤ:
ਸੂਰਜ ਦੇ ਨਹੀਂ ਹੋਣ 'ਤੇ ਆਪ ਕੁਝ ਅਜਿਹੀ ਚੀਜ਼ਾਂ ਖਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਜੋ ਵਿਟਾਮਿਨ ਡੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਿਚ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸੈਲਮਨ ਨੈਚਰਲ ਵਿਟਾਮਿਨ ਡੀ ਦਾ ਚੰਗਾ ਸਰੋਤ ਹੈ। ਸੈਲਮਨ ਦੇ ਤਿੰਨ ਔਂਸ ਵਿਚ 370 ਆਈਯੂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਦ ਕਿ ਕੈਂਡ ਵਿਚ ਵਿਟਾਮਿਨ ਡੀ ਦੇ 800 ਆਈਯੂ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਓਮੇਗਾ 3 ਫੈਟੀ ਐਸਿਡ ਅਤੇ ਐਂਟੀਆਕਸੀਡੈਂਟ ਨਾਲ ਵੀ ਭਰਪੂਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜੋ ਆਪ ਦੇ  ਸਰੀਰ ਦੇ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਨਾਲ ਵੀ ਭਰਪੂਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।  

ਐਗ ਯੋਲਕਸ ਆਪ ਦੇ ਭੋਜਨ ਵਿਚ ਵਿਟਾਮਿਨ ਡੀ ਦਾ ਇੱਕ ਚੰਗਾ ਸਰੋਤ ਹੈ। ਐਗ ਵੀ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਅਤੇ ਲਿਊਟਿਨ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਪੂਰੇ ਖਾਣ ਦੇ ਲਈ ਚੰਗੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।

ਮਸ਼ਰੂਮ ਵਿਟਾਮਿਨ ਡੀ ਦੇ ਸਰੋਤਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਸੁਆਦ ਅਤੇ ਘੱਟ ਕੈਲੋਰੀ ਵਾਲੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ ਅਤੇ ਕਈ ਵਿਟਾਮਿਨਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਭਰਪੂਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਬਸ ਇੱਕ ਕੱਪ ਡਿਸਟਰਡ ਮਸ਼ਰੂਮ ਖਾਣ ਨਾਲ ਵਿਟਾਮਿਨ ਡੀ ਦੇ 700 ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਆਈਯੂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।

ਸਾਬੁਤ ਗਰੇਨ ਦੇ ਨਾਲ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਗਰੇਨ ਅਤੇ ਸ਼ੂਗਰ ਵਿਚ ਘੱਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਟਾਮਿਨ ਡੀ ਦੇ ਚੰਗੇ ਸਰੋਤ ਹਨ। ਫੋਰਟੀਫਾਈਡ ਗਰੇਨ ਵਿਟਾਮਿਨ ਅਤੇ ਖਾਣਿਜਾਂ ਨਾਲ ਭਰੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਫਾਈਬਰ ਦਾ ਵੀ ਚੰਗਾ ਸਰੋਤ ਹੈ।

ਸੰਤਰੇ ਦੇ ਜੂਸ ਵਿਚ ਇੱਕ ਗਿਲਾਸ ਦੁੱਧ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਿਟਾਮਿਨ ਡੀ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ ਨਾਲ ਵੀ ਭਰਪੂਰ ਹੈ। ਜੋ ਆਪ ਦੀ ਹੱਡੀਆਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਵਿਟਾਮਿਨ-ਬੀ12 ਦੇ ਭੋਜਨ ਸਰੋਤ:
ਮਨੁੱਖੀ ਸ਼ਰੀਰ ਨੂੰ ਹਰ ਦਿਨ ਔਸਤਨ 2.4 ਮਾਈਕ੍ਰੋਗ੍ਰਾਮ ਵਿਟਾਮਿਨ ਬੀ12 ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦੋ ਗਲਾਸ ਦੁੱਧ, 2 ਕੋਲੀਆਂ ਦਹੀ, 100 ਗ੍ਰਾਮ ਪਨੀਰ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਖਾਣ 'ਚ 45 ਮਲਟੀਗ੍ਰੇਨ ਆਟੇ ਨਾਲ ਬਣੀਆਂ ਰੋਟੀਆਂ, ਮਲਟੀਗ੍ਰੇਨ ਬਰੈੱਡ, ਓਟਸ ਅਤੇ ਬਿਸਕੁਟਾਂ ਦੇ ਸੇਵਨ ਤੋਂ ਮਿਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਵਿਟਾਮਿਨ ਬੀ12 ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੱਛੀ, ਮੀਟ, ਅੰਡੇ ਅਤੇ ਡੇਅਰੀ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੇ ਰੂਪ 'ਚ ਖਾਦ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਇਕ ਕਿਸਮ 'ਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਮਾਸਾਹਾਰੀ ਪਦਾਰਥਾਂ 'ਚ ਤਾਂ ਵਿਟਾਮਿਨ ਬੀ12 ਭਰਪੂਰ ਮਾਤਰਾ 'ਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਰੂਪ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਭੋਜਨ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਦੇਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਵਿਟਾਮਿਨ ਬੀ12 ਦੇ ਕੁੱਝ ਮੁੱਖ ਸਰੋਤ ਹਨ :- ਜਿਨ੍ਹਾਂ 'ਚ ਦੁੱਧ, ਦਹੀ, ਪਨੀਰ, ਚੀਜ਼, ਮੱਖਣ, ਸੋਇਆ, ਮਿਲਕ ਆਦਿ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਜ਼ਮੀਨ 'ਚ ਉੱਗਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਆਲੂ, ਗਾਜਰ, ਮੂਲੀ, ਸ਼ਲਗਮ, ਚਕੁੰਦਰ ਆਦਿ 'ਚ ਵੀ ਵਿਟਾਮਿਨ ਬੀ12 ਲੋੜੀਂਦੀ ਮਾਤਰਾ 'ਚ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਨਾਨ ਵੇਜਿਟੇਰੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਅੰਡਾ, ਮੱਛੀ, ਰੈੱਡ ਮੀਟ, ਚਿਕਨ ਆਦਿ ਨਾਲ ਵਿਟਾਮਿਨ ਬੀ12 ਭਰਪੂਰ ਮਾਤਰਾ 'ਚ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਪਰ ਇਸ ਦੇ ਵੱਧ ਸੇਵਨ ਨਾਲ ਬਾਡੀ 'ਚ ਕੋਲੇਸਟਰਾਲ ਦਾ ਪੱਧਰ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਹੈ।